โปรดสวรรค์ = Please Heaven พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติแปลชื่อพระพุทธรูปตรงไปไหม

เฟซบุ๊ก Thweep Ake Rittinaphakorn หรือ ทวีป ฤทธินภากร นักประวัติศาสตร์และกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ได้โพสต์ภาพพระพุทธรูป ‘พระมาลัยโปรดสวรรค์’ ที่ประดับอยู่ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ และตั้งคำถามถึงคำแปลว่าภาษาอังกฤษว่า ‘Disciple Malai please Heaven’ ว่าตรงตัวไปหรือไม่ 

หากใครยังงงๆ ตรงนี้ ต้องอธิบายก่อนว่า พระมาลัยโปรดสวรรค์เป็นเรื่องเล่าพื้นบ้านในวรรณคดีไทยที่เกี่ยวข้องกับพระภิกษุผู้มีบุญบารมี ซึ่งมีโอกาสเดินทางไปโปรดสัตว์ในนรกและเยี่ยมชมสวรรค์ ซึ่งพระพุทธรูปองค์นี้ก็แสดงถึงเหตุการณ์โปรดสวรรค์ดังกล่าว 

แต่คำว่า ‘โปรด’ ในที่นี้ไม่ได้มีความหมายว่า ‘ขอร้อง/ ได้โปรด (Please)’ แต่หมายถึงการเดินทางขึ้นสู่สวรรค์เพื่อพบเผยแพร่ธรรมะมากกว่า 

 

“หากลองสุ่มอ่านป้ายข้อมูลไปเรื่อยๆ จะพบปัญหาของการแปลความในป้ายเหล่านี้มากมาย เท่าที่ผมพยายามวิเคราะห์ดูจะพบว่าผู้แปลน่าจะไม่มีความรู้เฉพาะทางในเรื่องศิลปะวัฒนะวัฒนธรรมเพียงพอ และมักจะเป็นการแปลแบบ “แปลตรงๆ” ตามคำภาษาไทยโดยไม่ได้รู้ถึงความหมายที่แท้จริง พอออกเป็นภาษาอังกฤษ ความหมายจึงเพี้ยนไปหมด อ่านแล้วไม่เข้าใจ สุดท้ายเราจึงได้ Malai please heaven มาแบบนี้” ทวีปเขียนในเฟซบุ๊ก 

“แปลตรงๆ” ตามคำภาษาไทยโดยไม่ได้รู้ถึงความหมายที่แท้จริง พอออกเป็นภาษาอังกฤษ ความหมายจึงเพี้ยนไปหมด อ่านแล้วไม่เข้าใจ สุดท้ายเราจึงได้ Malai please heaven มาแบบนี้”

ทวีปแสดงความกังวลไว้ในโพสต์ดังกล่าวว่า การที่กรมศิลปากรแปลความหมายของโบราณวัตถุผิดเช่นนี้ อาจทำให้ชาวต่างชาติที่เดินทางมาเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติเข้าใจผิดได้ และอาจส่งผลต่อภาพลักษณ์ประเทศไทย 

“ผมคิดว่าที่นี่คือหน้าตาของประเทศชาติ เป็นพิพิธภัณฑ์หลักของไทย ทุกวันนี้มีชาวต่างชาติเข้ามาเยี่ยมชมวันหนึ่งๆเป็นจำนวนมาก การมีป้ายข้อมูลอธิบายที่มีคุณภาพ อธิบายความหมายด้วยภาษาอังกฤษที่ถูกต้อง เป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่ง จะได้ช่วยให้ผู้มาเยี่ยมชมเข้าใจประวัติศาสตร์ ศิลปะและวัฒนธรรมของเราได้อย่างลึกซึ้งและถูกต้องมากขึ้น” ทวีปเขียน

“จึงได้แต่หวังใจว่าปัญหาเรื่องนี้จะได้รับการแก้ไขโดยเร็ว เท่าที่สังเกตมาเป็นเวลานานปีแล้วก็ยังมีป้ายคำแปลที่เป็นปัญหาเหล่านี้อยู่เป็นจำนวนมาก ไหนๆทางพิพิธภัณฑ์อุตสาห์ปรับปรุงห้องจัดแสดงใหม่ทั้งหมดจนสวยงามเป็นมาตรฐาน ดูเป็นสากลแล้ว ใคร่ขอความกรุณาช่วยให้ความสำคัญกับเรื่องป้ายคำอธิบายเหล่านี้ด้วยเถอะครับ” เขาทิ้งท้าย

ทั้งนี้ ได้มีผู้เข้ามาแสดงความเห็นมากมายถึงโพสต์ดังกล่าว และมีบางคนที่บอกว่าจะช่วยยื่นเรื่องให้กรมศิลปากร