ก่อนชมฝนดาวตกโอไรออนิดส์ รู้จักมลภาวะทางแสง ต้นเหตุทำคนเห็นดาวน้อยลง

เป็นที่ทราบกันดีว่า การรับชมฝนดาวตกโอไรออนิดส์ จำเป็นต้องรับชมในจุดที่ท้องฟ้ามืดสนิท ถึงจะได้เห็นฝนดาวตกนี้ได้แบบชัด ๆ แต่เพราะบริเวณตัวเมืองที่มีแสงที่มากเกินไป อาจทำให้เป็นเรื่องยากที่จะมองเห็นได้

เชื่อว่าหลาย ๆ คนคงเคยเห็นภาพของโลกในยามค่ำคืน ที่ถูกถ่ายไว้ได้โดยดาวเทียมกันผ่านตามาบ้าง ทำให้เรารู้ได้เลยว่า จริง ๆ แล้วโลกของเราไม่เคยหลับใหลตามกาลเวลา

โลกของเราเปล่งประกายไปด้วยแสงไฟจากหลากหลายแห่ง มองเผิน ๆ อาจดูเป็นสิ่งสวยงาม แต่รู้หรือไม่ว่า แสงสว่างพวกนั้นคือสาเหตุที่ทำให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า มลภาวะทางแสง (Light Pollution)

 

มลภาวะทางแสงคืออะไร?

แสงสว่างที่สะท้อนขึ้นไปบนท้องฟ้าในเวลากลางคืน ซึ่งแสงดังกล่าวเกิดจากการติดตั้งอุปกรณ์ที่ให้แสงสว่างอย่างไม่เหมาะสม 

ไม่เหมาะสมในเชิงที่ว่า การติดตั้งอุปกรณ์ให้แสงสว่างไม่ได้ถูกคิดในหลาย ๆ แง่มุมว่า ในพื้นที่แห่งนี้ ควรมีทิศทางของแสงประมาณไหน ควรมีปริมาณของแสงเท่าไร ที่ตอบโจทย์เพียงพอแล้วสำหรับการมองเห็นและการใช้ชีวิตของมนุษย์

และเมื่อแสงไม่ได้ถูกจัดอย่างเหมาะสม ผลกระทบที่ตามมาก็คือ ในยามค่ำคืน จากท้องฟ้าที่เคยมืด และมองเห็นดวงดาว หรือวัตถุบนท้องฟ้ามากมาย ก็อาจจะมองเห็นได้น้อยลง หรือแทบไม่เห็นแล้ว

ยิ่งบริเวณตัวเมืองที่มีการกระจุกตัวกันของอาคารบ้านเรือนหลาย ๆ หลัง ตึกสูง ป้ายโฆษณา ที่ยังเปิดให้แสงสว่างในยามค่ำคืน ผสมรวมกันออกมาแล้ว ก็ทำให้เกิดมลภาวะทางแสงนั่นเอง 

คริสโตเฟอร์ ไคบา นักวิจัยมลภาวะทางแสงจากศูนย์วิจัยธรณีศาสตร์แห่งเยอรมัน เปรียบเทียบให้เห็นว่า

 

"หากมีเด็กทารกที่เกิดใหม่ในวันนี้ แล้วสามารถมองเห็นดวงดาวได้ 250 ดวง และเมื่อโตขึ้นจนอายุครบ 18 ปี ปริมาณดวงดาวที่พวกเขาสามารถเห็นได้จะเหลืออยู่ราว 100 ดวงเท่านั้น"

 

ใครได้รับผลกระทบบ้าง?

แสงที่มากเกินไปนั้น มิเพียงกระทบต่อวิสัยทัศน์การดูดาว หรือวิถีการใช้ชีวิตของมนุษย์เท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบถึงสรรพสัตว์ และพืชหลายชนิด

ยกตัวอย่างเช่น ไปขัดขวางการอพยพประจำฤดูกาลของฝูงนก การบานของดอกไม้บางชนิด หรือแม้แต่การจีบกันของบรรดาหิ่งห้อย รวมถึงมนุษย์ด้วยเช่น ปริมาณแสงที่มากเกินไป อาจทำให้เกิดอาการนอนไม่หลับ จนนำไปสู่ปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ตามมา

แต่อย่างไรก็ตาม สำหรับบางประเทศ การที่มีแสงสว่างตามพื้นที่ต่าง ๆ ไม่เพียงพอ ยังถือเป็นเรื่องอันตรายอยู่ เพราะในแง่หนึ่งการมีไฟสามารถช่วยเพิ่มวิสัยทัศน์การมองเห็นในยามค่ำคืน อีกทั้งยังสามารถช่วยปกป้องมนุษย์จากภัยอันตรายได้ในระดับหนึ่ง

จึงเป็นความย้อนแย้งตรงนี้ว่า แสงสว่างที่เพิ่มมากขึ้นสามารถช่วยเพิ่มความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินก็จริง แต่ความสว่างนี้ก็กระทบความมืด – สว่างบนท้องฟ้า ซึ่งอาจทำให้เราอาจมองไม่เห็นดาว สถานการณ์นี้อาจบอกเราได้ว่า ความเชื่อมโยงของมนุษย์กับธรรมชาติเริ่มขาดหายไปทุกที ๆ

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• เช็กจุดดู ฝนดาวตกโอไรออนิดส์ ฝุ่นละออง ดาวหางฮัลเลย์ 21 ต.ค. 2566
• ชวนดูฝนดาวตกควอดรานติดส์ เห็นได้ด้วยตาเปล่า

 

ทั้งหมดทั้งมวล เราจะลดปัญหามลภาวะทางแสงกันได้อย่างไร?

• ใช้ไฟอัตโนมัติ ที่จะสว่างแค่ตอนที่มีคนเดินผ่านเท่านั้น เพื่อลดแสงสว่างที่ไม่จำเป็น แถมยังช่วยลดพลังงานที่ถูกใช้ไปอย่างเปล่าประโยชน์ด้วย 
• โคมไฟตามท้องถนน ควรใช้ LED ที่มีอุณหภูมิต่ำเช่น สีเหลืองหรือสีแดง ไม่ควรใช้ไฟสีขาวหรือสีฟ้า เพราะแสงสีขาวหรือสีฟ้า เป็นสีที่ส่งผลกระทบต่อมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ 
• หรี่แสงไฟในพื้นที่กลางแจ้งให้อยู่ในระดับปานกลาง เช่นบริเวณนอกตัวอาคาร
• จำกัดทิศทางของแสงให้ส่องไปยังบริเวณที่ต้องการ ไม่ควรปล่อยให้แสงกระจัดกระจาย 

ในระดับบุคคล การช่วยลดมลภาวะทางแสงสามารถทำได้ง่าย ๆ เลยคือ ปิดไฟบริเวณรอบบ้าน หรือไฟที่เราคิดว่าไม่ได้ใช้สอยอย่างเต็มที่ เท่านี้ก็เพียงพอที่จะช่วยลดมลภาวะทางแสงได้แล้ว

ถึงตรงนี้ อาจทำให้เราตระหนักได้ว่า การใช้แสงสว่างที่มากจนเกินไปมิเพียงส่งผลกระทบต่อการดูดาวเท่านั้น แต่ยังส่งผลถึงสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ในหลาย ๆ แง่มุมในแบบที่เราคาดไม่ถึง

ส่วนฝนดาวตกโอไรออนิดส์ ที่คาดว่าจะแสดงให้เราได้เห็นกันในช่วงกลางดึกของวันนี้ (21 ต.ค.) จนถึงช่วงเช้าของวันที่ 22 ต.ค. เราจะสามารถมองเห็นได้แบบชัด ๆ หรือไม่นั้น อย่าลืมว่าต้องอยู่บริเวณที่ท้องฟ้ามืดสนิท จากนั้นก็จ้องขอบฟ้าเอาไว้ให้ดี ๆ เพราะถ้าพลาดครั้งนี้ ก็พบอีกครั้งในปีพ.ศ. 2604 หรืออีก 38 ปีข้างหน้า

ที่มา: SciAm

        NGTHAI

        Ricchestsupply

        MNRE

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• NARIT ยัน “ดาวตกชนิดระเบิด” ไม่เป็นอันตรายต่อโลก เพราะวัตถุมีขนาดเล็ก
• รู้หรือไม่? ดาวตกมีกี่สี ชวนห่มหนาวดู “ฝนดาวตกเจมินิดส์” อาทิตย์นี้