ส่องหา ช้างป่า อาศัย-หากิน อยู่กันในป่าไหนของประเทศไทย

ข้อมูลจากเว็บไซต์ Human Elephant Voices ที่ทำโครงการ การวิจัยและพัฒนาระบบเพื่อการอยู่ร่วมกันระหว่างคนกับช้างป่าอย่างสันติบนฐานพลเมืองมีส่วนร่วมและงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นระบุว่า จำนวนประชากรช้างทั้งประเทศในปี 2560 อยู่ที่ 3,084-3,500 ตัว ถ้าเทียบกับจำนวนช้างป่าเมื่อ 14 ปีที่แล้ว มีแนวโน้มว่ากำลังเพิ่มจำนวนมากขึ้น (AsESG Thailand Forum, 2017 & Srikrachang, 2003) ช้างป่าในประเทศไทย กระจายตัวอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทั้งหมด 69 แห่งจากทั้งหมด 189 แห่ง คิดเป็น 37% ของพื้นที่อนุรักษ์ทั้งประเทศ  กลุ่มป่าที่มีจำนวนช้างป่ามากที่สุดคือกลุ่มป่าตะวันตก รองลงมาคือ กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ กลุ่มป่าภูเขียว-น้ำหนาว กลุ่มป่าแก่งกระจาน-กุยบุรีและกลุ่มป่าตะวันออก 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 13 มีนาคม วันช้างไทย ปริมาณขยะพลาสติกมีมากกว่าช้างไทย 173.99 เท่า

• สถานการณ์ช้างไทย ช้างเอเชียปี 2022 พี่ใหญ่แห่งพงไพร ใครเล่าจะเก๋าเท่าพี่

• ภาพช้างป่า พลายบุญช่วย ติดอันดับภาพถ่ายประจำปี 2021 ของสำนักข่าวต่างประเทศ

โดยเรียงตามลำดับจำนวนช้างป่าในแต่ละกลุ่มป่ามีดังนี้ 

1. กลุ่มป่าตะวันตก 602 ตัว
2. กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ 501 ตัว
3. กลุ่มป่าภูเขียว-น้ำหนาว 489 ตัว
4. กลุ่มป่าแก่งกระจาน 487 ตัว
5. กลุ่มป่าตะวันออก 424 ตัว
6. กลุ่มป่าคลองแสง-เขาสก 120 ตัว
7. กลุ่มป่าฮาลา-บาลา 100 ตัว
8. กลุ่มป่าเขาหลวง-เขาบรรทัด 70 ตัว
9. กลุ่มป่าเขาหลวง-เขาบรรทัด 70 ตัว
10. กลุ่มป่าภูเมี่ยง-ภูทอง 60 ตัว
11. กลุ่มป่าแม่ปิง-อมก๋อย 50 ตัว
12. กลุ่มป่าลุ่มน้ำปาย-สาละวิน 50 ตัว
13. กลุ่มป่าภูพาน 45 ตัว
14. กลุ่มป่าศรีลานนา-ขุนตาล 36 ตัว
15. กลุ่มป่าพนมดงรัก-ผาแต้ม 30 ตัว
16. กลุ่มป่าดอยภูคา-แม่ยม 20 ตัว 

ช้างป่าจัดเป็น “สัตว์ป่าคุ้มครอง” ตามประกาศพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 โดยกำหนดข้อห้ามเบื้องต้นไว้ดังนี้

• ห้ามล่าทั้งในและนอกพื้นที่เขตอนุรักษ์ 
• ห้ามครอบครอง 
• ห้ามเพาะพันธุ์
• ห้ามทำการค้า ซึ่งรวมทั้งงาและซากของช้างป่าด้วย 

ส่วนช้างบ้านหรือช้างเลี้ยงถือเป็นสัตว์พาหนะ ตามพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะ พ.ศ. 2482

ทั้งนี้ข้อกังวลสำหรับที่จะเป็นภัยคุกคามสำหรับส่งผลต่อจำนวนช้างป่าก็คือ แหล่งที่อยู่อาศัยของช้างป่าลดลงเนื่องการเพิ่มจำนวนของประชากรมนุษย์และการทำเกษตกรรม จึงทำให้เพิ่มปัญหาความขัดแย้งระหว่าคนกับช้างในประเทศไทยมากขึ้น

จากข้อมูลในปี 2564 พบว่า  ตั้งแต่ต้นปี พ.ศ. 2564 ถึงวันนี้ (26 ธันวาคม 2564) มีเหตุการณ์ความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่าที่ทำให้มีช้างและคนบาดเจ็บและเสียชีวิตถึง 32 เหตุการณ์ โดยแบ่งเป็นช้างล้ม 9 ตัว ช้างบาดเจ็บ 6 ตัว คนเสียชีวิต 17 คน และคนบาดเจ็บ 6 คน

ทั้งนี้สาเหตุที่ทำให้ช้างป่าล้มไปทั้งหมด 9 ตัว โดยสาเหตุมาจาก

• การโดนยิง 3 ตัว
• ถูกไฟช็อต 3 ตัว โดยแบ่งเป็นถูกกระแสไฟบ้าน 220 โวลต์ช็อต 2 ตัว และอีก 1 ตัวถูกไฟช็อตหลังจากการล้มเสาไฟฟ้า
• ลูกช้างล้มจากการถูกรถชน 1 ตัว 
• ได้รับสารพิษจากพืชอาหารล้ม 1 ตัว
• พลัดตกบ่อน้ำลึกที่ปูผ้าใบด้านล่างแล้วลื่น ทำให้ขึ้นจากบ่อไม่ได้ล้มอีก 1 ตัว

แนวทางแก้ปัญหาคนกับช้างป่าที่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืชได้วางไว้คือ

• การเพิ่มพื้นที่อาศัยและหากินให้กับช้างป่า โดยการสร้างแนวเชื่อมต่อป่า
• ช้างป่าบุกรุกเข้ามาในพื้นที่พักอาศัยหรือกินผลผลิตในไร่ชาวบ้าน คือ การติดตั้งแสงไฟโซลาร์เซลล์เพื่อลดให้ช้างเข้ามาน้อยลงและทำให้ชาวบ้านรู้ตัวแต่เนิ่นๆ 
• จัดตั้งทีมเผ้าระวังช้างป่า โดยใช้การส่องไฟ รถ และเสียงเพื่อผลักดันให้ช้างกลับเข้าป่าแทนการปะทะและเกิดความสูญเสียทั้งสองฝ่าย

ที่มา

1 2 3