ไขข้อสงสัย สัตว์น้ำนอนหลับได้ไหม? แล้วนอนยังไง?

ต่อเนื่องจากบทความ สัตว์โลกนอนกันกี่ชั่วโมง และมีคนแสดงความคิดถึงและความสงสัยว่า ปลานอนได้หรือไม่ ปลานอนได้ด้วยเหรอ ดังนั้น บทความนี้จะพาไปขยายความเข้าใจว่าปลาหรือสัตว์น้ำนอนได้หรือไม่ นอนอย่างไร?

ปลานอนได้จริงหรือเปล่า?

สัตว์น้ำเป็นสิ่งที่หลายคนอาจจิตนาการไม่ออกว่าพวกมันนอนได้ด้วยเหรอ แล้วนอนอย่างไรทั้งๆที่ตัวต้องลอยตัวอยู่ในน้ำตลอดเวลา หลับลึกได้รึเปล่า เรื่องนี้ต้องดูเป็นชนิดของสัตว์น้ำไป แต่คำตอบที่ชัดเจนคือ พวกมันสามารถนอนหลับได้จ้า แต่ปลาเหล่านี้นอนไม่เหมือนกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหรือสัตว์บก พวกมันไม่มีการนอนหลับช่วง REM* แต่ปลาเกือบทั้งหมดจะสามารถเข้าสู่โหมดพักผ่อนแทน และลักษณะการนอนจะแตกต่างกันไปแต่ละชนิด

REM Sleep คือ การนอนที่วงจรกล้ามเนื้อต่างๆจะหยุดทำงาน ยกเว้น หัวใจ กระบังลม กล้ามเนื้อตาและกล้ามเนื้อเรียบ หรือก็คือช่วงหลับลึก

นอนยังไง?

ข้อมูลจาก Startsleep.org เผยว่าปลาจำนวนมากจะลดระดับกิจกรรมและการเผาผลาญของพวกมันลง ซึ่งจะช่วยประหยัดพลังงาน ฟื้นฟูร่างกายและเข้าสู่สภาวะที่พวกมันผ่อนคลายมากๆ ตอบสนองน้อยลง เคลื่อนไหวช้า แต่ยังคงขยับครีบเป็นครั้งคราวเพื่อรักษาสมดุล สิ่งเหล่านี้อาจไม่ได้เรียกว่าการนอนหลับได้อย่างเต็มปาก แต่ก็สามารถเปรียบเทียบในเชิงนั้นได้ เพราะการพักผ่อนของมันเท่ากับการนอนหลับเพื่อเพิ่มพลังงานในร่างกาย

ปลาจะไม่สามารถหลับตาได้ เพราะมันไม่มีเปลือกตา ฉลามเป็นเพียงสัตว์น้ำที่มีเปลือกตาและจะเปิดตลอด แต่มันจะปิดเฉพาะเวลาที่โจมตีเหยื่อเท่านั้น ฉลามสามารถว่ายน้ำได้ขณะที่มันพักผ่อน เพราะมันต้องส่งน้ำผ่านเหงือกอย่างต่อเนื่องเพื่อเป็นแหล่งออกซิเจน

ปลาบางชนิดจะมีสถานที่สำหรับพักผ่อนโดยเฉพาะเพื่อหลีกเลี่ยงนักล่าและเพื่อความปลอดภัย เช่น ถ้ำใต้น้ำ ระหว่างโขดหิน ปะการังหรือขุดตัวลงไปในทราย หรือบางตัวก็ลอยตัวและหลับไปพร้อมกันได้ แต่มันก็จะยังคงตื่นตัวอยู่บ้างเพื่อระวังนักล่า

นอนกลางวันหรือนอนกลางคืน?

เช่นเดียวกันกับสัตว์ทั่วไป ปลาบางชนิดเคลื่อนไหวในเวลากลางวันและพักผ่อนเวลากลางคืน และบางชนิดอาจทำตรงกันข้าม พวกมันมีนาฬิกาชีวิตที่สร้างขึ้นเอง ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมที่อาศัยอยู่ ขึ้นอยู่กับชนิดของปลา และมีงานวิจัยค้นพบว่า ถ้าพวกมันเจอแสงมากไป และตื่นตัวนาน พวกมันจะนอนหลับมากขึ้น เช่นเดียวกับมนุษย์ที่ไปเที่ยวเล่นมาทั้งวัน ใครๆก็อยากตื่นสาย จริงไหม?

ปลาที่มีขนาดเล็กหลายชนิด เช่น ปลาสายรุ้ง ปลาสามจุด และปลาม้าลาย สัตว์เหล่านี้มักนอนในเวลากลางคืน เวลาหลับไปพวกมันจะหยุดว่ายน้ำและปล่อยตัวให้ลอยไปมาโดยไม่เคลื่อนไหว และสีของพวกมันจะเปลี่ยนไปเพื่ออำพรางนักล่า

หากบ้านใครเลี้ยงปลาไม่ว่าจะปลาชนิดใด ลองสังเกตดูว่า ปลานอนหลับได้จริงไหม ชอบนอนเวลาไหน ปลาบางชนิดจะเห็นได้ชัดจากการลอยตัวอยู่กับที่นิ่งๆ หรือบางตัวจะทิ่มหัวลงกับซอกไม้ซอกหินได้ และอีกหลายๆพฤติกรรมมากมาย เหมือนสุนัขและแมว แต่ก็คงเรียกได้ว่าพวกมันแค่พักผ่อน ไม่ถึงกับหลับลึกเหมือนมนุษย์หรือสัตว์อื่นๆ เพราะต้องระวังตัวตลอดเวลาและภาวะการอยู่ใต้น้ำที่ต้องทรงตัวในปลาบางชนิด

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• วันนอนหลับโลก 17 มี.ค. ชวนส่องชีวิตสัตว์โลก พวกมันนอนกี่ชั่วโมงกันนะ?

• เด็กชายเล่นซิปไลน์ในคอสตาริกา บังเอิญชนสลอธเข้าอย่างจัง

• ยุติค้าเนื้อสุนัข ข้อเรียกร้องคนรักสัตว์ต่อประธานาธิบดีเกาหลีใต้คนใหม่

• กุ้งล็อบสเตอร์เกยหาด 500 ตันบนชายฝั่งแอฟริกาใต้

• รวม 10 ข่าวสิ่งแวดล้อมประจำเดือนกุมภาพันธ์ 2565

หายใจระหว่างนอนหลับไหม?

ปลากระดูกแข็ง (bony fish) ฉลามและปลากระเบนหลายสายพันธุ์หายใจโดยการเปิดและปิดปากเพื่อดันน้ำให้ท่วมเหงือก กระบวนการนี้ทำให้พวกมันลอยได้นิ่งเป็นเวลานานโดยที่สามารถหายใจขณะหลับไปด้วยได้

ปลาบางชนิดต้องว่ายต่อไปเพื่อให้น้ำไหลผ่านเหงือก นักวิจัยเชื่อว่าพวกมันอาจว่ายน้ำช้าๆในขอบเขตที่จำกัด นอนในกระแสน้ำ ค่อยๆขยับครีบของมันไปมา หรือนอนโดยใช้สมองเพียงส่วนเดียวเพื่อหายใจต่อไปในขณะหลับ

ตามหลักทางกายภาพและวิทยาศาสตร์สัตว์น้ำ

เว็บไซต์  Sleep.org เผยว่า สัตว์ส่วนใหญ่ มีคลื่นสมองที่เกี่ยวข้องกับการนอนหลับที่เรียกว่า นีโอคอร์เทกซ์ (Neocortex) ที่จะทำให้สัตว์สามารถนอนหลับแบบพักผ่อนเต็มที่ได้ แต่ปลาไม่มีนีโอคอร์เทกซ์ แต่นักวิจัยได้ระบุว่าพวกมันมีคลื่นสมองที่ชื่อว่า (Dorsal) คล้ายๆกับการนอนหลับแบบ REM

ยกตัวอย่างความน่าสนใจของปลาแต่ละชนิด

ปลาม้าลาย (Zebrafish) สามารถทนทุกข์ทรมานจากการอดนอนเหมือนมนุษย์ หากปลานอนไม่หลับอันเนื่องมาจาก การวางไข่ การย้ายถิ่น การคุกคามจากผุ้ล่า หรือสภาพแวดล้อมที่รบกวนพวกมัน พวกมันจะชดเชยการนอนหลับที่หายไปทันทีหลังทุกอย่างกลับคืนสภาพปกติ ถ้ายังไม่ปกติก็ยังไม่นอนนั่นเอง

ปลานกแก้ว (Parrotfish) พวกมันมีวิธีป้องกันตัวเองไม่เหมือนใครในช่วงพัก พวกมันจะว่ายลงไปยังพื้นมหาสมุทรและสร้างฟองน้ำมูกขนาดใหญ่รอบตัว

ฉลาม (Shark) ฉลามอาจหนีไปยังถ้ำหรือพื้นมหาสมุทร ฉลามบางสายพันธุ์ชอบนอนตัวเดียว ในขณะที่ฉลามครีบขาวชอบนอนรวมกันหลายตัว

ปลาสายรุ้ง เมื่อพลบค่ำ ปลาเหล่านี้จะมุดลงไปในทรายและจะอยู่ในนั้นจนถึงรุ่งสาง

โลมา สมองจะนอนหลับครึ่งซีก เรียกว่า usws ซึ่งสมองซีกหนึ่งจะพักผ่อน สมองซีกหนึ่งจะทำงานเพื่อให้ตื่นตัวกับอันตรายเสมอ ระยะเวลานอนคือ 2 ชั่วโมง จากนั้นจะสลับเปลี่ยนข้างให้สมองอีกซีกได้พักบ้าง

วาฬออร์กา ใช้เวลา 2-3 เดือนแรกหลังเกิดว่ายไปว่ายมาตลอด แม้พ่อแม่จะหลับอยู่ ช่วยให้พวกมันปลอดภัยจากผู้ล่าและทำร่างกายให้อบอุ่นด้วย

ดังนั้นสรุปได้ว่า ปลาสามารถนอนได้ แต่พฤติกรรมการนอนและเวลาจะแตกต่างกันออกไป ตามสภาพแวดล้อมของปลาแต่ละชนิด ตามผลสำรวจงานวิจัย รวมไปถึงผลทดลองจากมหาวิทยาลัยในญี่ปุ่นก็กล่าวว่า“สัตว์โลกล้วนจำเป็นต้องนอนหลับพักผ่อน” ซึ่งผลปรากฏว่า มันเป็นจริง แม้ว่าสัตว์นั้นจะไม่มีสมองก็ตามเช่น ไฮดราและแมงกะพรุน ผลการทดลองจากนักวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัยคิวชูในญี่ปุ่น เผยว่าพวกมันสามารถนอนหลับได้จริง

ที่มาข้อมูล

https://startsleeping.org/animal-sleep/

https://www.sleep.org/sleep-questions/do-fish-sleep/

https://fishingthai.com/do-fish-sleep/