ผู้นำที่น่าผิดหวัง - ผู้สร้างสันติภาพ เหรียญสองด้านของชีวิต จิมมี คาเตอร์

ในวันนี้ (30 ธันวาคม พ.ศ. 2567) จิมมี คาเตอร์ อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา และผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ เสียชีวิตแล้วจากโรคมะเร็งสมอง ที่บ้านพักของตัวเอง ด้วยวัย 100 ปี 

ถึงแม้นักวิจารณ์บางคนจะขยานนามเขาว่า ‘ผู้นำที่น่าผิดหวัง’ แต่ทุกคนต่างเห็นพ้องต้องกันว่านี่คือความสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ และต่างโค้งคารวะต่อสิ่งที่เขาทำมาตลอดชั่วชีวิต โดยเฉพาะในฐานะ ‘ผู้สร้างสันติภาพ’ ให้แก่โลกใบนี้ 

SPRiNG ชวนย้อนอ่านเรื่องราวที่เปรียบดั่งเหรียญสองด้านของอดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯ ผู้นี้ จากผู้นำที่น่าผิดหวังสู่เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ ที่ทำให้โลกนี้มีความหวังขึ้นด้วยความตั้งใจและสองมือของตัวเอง

 

• ใครคือ จิมมี คาเตอร์ 

เจมส์ เอิร์ล คาร์เตอร์ จูเนียร์ เกิดเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2467 ในเมืองเพลนส์ รัฐจอร์เจีย ชีวิตวัยเด็กของเขาเรียบง่ายไม่ต่างจากชื่อเมืองที่อาศัย เขาเติบโตในไร่ถั่วลิสงที่ครอบครัวปลูกเอาไว้ อยู่ในบ้านที่ไฟฟ้าและน้ำประปรยังเข้าไม่ถึง เรียนรู้การทำงานหนัก และซึมซับศาสนาเป็นแก่นกลางของชีวิต

เขาเข้าเรียนที่โรงเรียนทหารเรือ ก่อนกลับมาบ้านและพบกับเพื่อนของน้องสาว โรซาลินน์ สมิธ (Rosalynn Smith) เด็กสาวผู้อาศัยอยู่ในเมืองเดียวกัน ทั้งคู่ตัดสินใจแต่งงานกันภายหลังคาเตอร์เรียนจบ และใช้ชีวิตร่วมกันตลอด 77 ปี ผ่านทั้งช่วงเวลาที่แสนดีและยากลำบาก ทั้งในฐานะผู้บริหารธุรกิจไร่ถั่วลิสงของครอบครัว และประธานาธิบดีและสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่ง

เมื่ออายุได้ 38 ปี คาเตอร์ได้รับเลือกเป็นวุฒิสมาชิกรัฐจอร์เจียเป็นครั้งแรก และดำเนินนโยบายปราบปรามการคอรัปชั่น พัฒนาการศึกษาขั้นพื้นฐาน และยืนหยัดในหลักสิทธิมนุษยชน ปฏิเสธเข้าร่วมสมาคมคนผิวขาวในท้องถิ่น เพื่อต่อต้านการเหยียดผิวที่ฝังรากลึกในภาคใต้ของอเมริกา 

เมื่อสบโอกาสเข้าสู่การเมืองระดับชาติ คาเตอร์ประกาศแนวทาง “ปฏิรูประบบอันเลวร้าย” พาอเมริกาสู่ยุคใหม่ หลังความฉอกช้ำของประชาชนในสงครามเวียดนามและคดีวอเตอร์เกต เขาเอาชนะใจคนอเมริกันและได้รับเลือกให้เป็นประธานาธิบดีคนที่ 39 ของอเมริกา 

 

• เหรียญหน้าแรก: ประธานาธิบดีผู้น่าผิดหวัง

ภาพจำของสังคมอเมริกันต่อยุคสมัยของคาเตอร์คือ ความสับสน วุ่นวาย และน่าผิดหวัง เขาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีตั้งแต่วันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2520 ถึง 20 มกราคม พ.ศ. 2544 และถึงแม้จะได้รับคำชมว่าเป็นผู้นำที่เปี่ยมด้วยความมุ่งมั่นและจริยธรรม แต่ก็ถูกวิพากษ์วิจารณ์ในด้านการแก้ปัญหาเศรฐกิจ 

คาเตอร์ไม่สามารถคุมเสียงในรัฐสภา และไม่สามารถพาอเมริกาออกจากภาวะชะงักงันทางเศรษฐกิจ ควบคู่ไปกับเงินเฟ้ออย่างรุนแรง อัตราว่างงานสูง และยังเผชิญกับวิกฤตพลังงาน ถึงแม้เขาจะพยายามแก้ไขด้วยการสนับสนุนพลังงานสะอาด และตั้งกระทรวงพลังงานขึ้นในประเทศเป็นครั้งแรก แต่ก็ไม่ได้ผลเท่าที่ควร 

ภาพจำสุดท้ายในฐานะประธานาธิบดีของคาเตอร์คือ ความล้มเหลวในการแก้วิกฤตตัวประกันอิหร่านใน พ.ศ. 2522 เมื่อนักศึกษาชาวอิหร่านบุกเข้าไปจับตัวประกัน 52 คนในสถานทูตสหรัฐฯ ประจำกรุงเตะหะราน เพื่อเรียกร้องให้มีการส่งตัว ชาห์ ปาห์เลวี  อดีตกษัตริย์ที่ลี้ภัยในอเมริกากลับสู่อิหร่าน

นอกจากความล้มเหลวในการเจรจาทางการทูต เขายังผิดพลาดในการสั่งปฏิบัติการ Eagle Claw ที่ทำให้เฮลิคอปเตอร์ของทหารชนเข้ากับเครื่องบิน จนทำให้มีทหารเสียชีวิต 8 ราย 

สุดท้ายเหตุการณ์ดังกล่าวยืดเยื้ออกไปพ้นสมัยของเขา ตัวประกันถูกจับตัวยาวนานถึง 444 วัน และส่งผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐฯ และอิหร่านยาวนานมาถึงปัจจุบัน 

การบริหารที่ล้มเหลวทำให้เขาไม่ได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งต่อ ปิดฉากเส้นทางการเมืองระดับประเทศของ จิมมี คาเตอร์ และเปิดเส้นทางใหม่ในฐานะผู้ก่อตั้งมูลนิธิคาเตอร์เซ็นเตอร์ (The Carter Center)

• เหรียญหน้าสอง: ผู้สร้างสันติภาพ

ภายหลังที่คาเตอร์แพ้แก่ โรนัลด์ เรแกน ในการเลือกตั้งในปี 1981 เขาเดินทางกลับบ้านในเมืองเพนส์ ก่อนตัดสินใจก่อตั้งมูลนิธิคาร์เตอร์ร่วมกับภรรยาในปีต่อมา 

มูลนิธิคาเตอร์ได้ทำงานอย่างแข็งขันในการสร้างสันติภาพและสนับสนุนประชาธิปไตย ทั้งสังเกตุการณ์เลือกตั้งที่เกิดขึ้นใน เมียนมา, โบลิเวีย, เนปาล หรือตูนิเซีย ร่วมกับทีมงานและอาสาสมัครสร้างบ้านให้แก่ผู้ยากไร้ รวมถึงทำงานด้านสาธารณสุขจนสามารถทำให้มีผู้ป่วยโรคพยาธิกีเนียลดลงจาก 3.5 ล้านคนเหลือเพียง 13 คนใน พ.ศ. 2565

เขายังคงหนักแน่นและเชื่อมั่นในการสร้างสันติภาพ ในปี พ.ศ. 2537 เขาได้รับเชิญจากเกาหลีเหนือ ให้เป็นตัวแทนเจรจาทางการทูตเพื่อยุติการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ การเจรจาดังกล่าวนำไปสู่ข้อตกลงเจนีวา และได้รับคำชื่นชมในฐานะการช่วยลดความตึงเครียดในคาบสมุทรเกาหลี 

“พวกเรามักพูดว่าสงครามคือความชั่วร้ายที่จำเป็น แต่ไม่ว่ามันจำเป็นแค่ไหน ความชั่วร้ายของมันก็ยังดังเดิม ไม่มีวันดีขึ้น เราไม่มีวันเรียนรู้การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขด้วยการสังหารลูกของคนอื่น” คาเตอร์กล่าวตอนรับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพเมื่อปี พ.ศ. 2545 

ถึงแม้คาเตอร์อาจไม่ใช่ประธานาธิบดีที่อยู่ในหัวใจของใครหลายคน แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าสิ่งที่เขาทำ ช่วยชีวิตคนจำนวนมากเอาไว้และทำให้หลายครอบครัวยังได้อยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตา 

SPRiNG ขอคารวะให้แก่ดวงวิญญาณของที่จากไปของ จิมมี คาเตอร์ และขออวยพรให้เขาเดินทางปลอดภัยสู่อ้อมกอดของ โรซาลินน์ คู่ชีวิตที่อยู่ด้วยกันมาตลอด 77 ปี