คำว่า 'สหาย' มาจากไหน ปัจจุบันคนรัสเซียยังทักทายกันว่า สหายอยู่หรือเปล่า ?

01 Oct 2024

หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย คนรัสเซียยังทักทายกันว่า สหาย อยู่หรือเปล่า คำสรรพนามที่เคยรุ่งเรืองแห่งโลกคอมมิวนิสต์

SHORT CUT

‘สหาย’ มาจากภาษาฝรั่งเศสคือ ‘Camarade’ หมายถึงพวกพ้อง และใช้กันอย่างแพร่หลายในหมู่นักปฏิวัติฝรั่งเศส
ในโวเวียต พวกเขามีเวอร์ชันของตัวเอง คือคำว่า ‘โทวาริช ที่ใช้เรียกชาวคอมมิวนิสต์ภายในประเทศ แต่มักใช้กัน กับเจ้าหน้าที่ของรัฐเช่น ตำรวจ นักการเมือง และบุคคลผู้มีอำนาจอื่นๆ เท่านั้น
ปัจุจบัน คำว่า ‘โทวาริช’ ยังคงใช้อยู่บ้างในกองทัพรัสเซีย เพราะเดิมคำนี้ก็ใช้กันมานาน ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเมืองแต่อย่างใด

หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย คนรัสเซียยังทักทายกันว่า สหาย อยู่หรือเปล่า คำสรรพนามที่เคยรุ่งเรืองแห่งโลกคอมมิวนิสต์

หากใครคนหนึ่ง เรียกอีกคนว่า ‘สหาย’ ในช่วงหลายสิบปีที่แล้ว อาจหมายถึงคนกลุ่มนั้น มีความฝักใฝ่ “ซ้ายจัด” หรือ คอมมิวนิสต์ ที่สนับสนุนความเสมอภาค แต่เมื่อโลกเปลี่ยนไป ปัจจุบันนี้ คำว่า ‘สหาย’ โดยทั่วไป จึงกลายเป็นคำเรียกคนที่สนิทมาก ๆ หรือใช้แบบติดตลกไปแล้ว ไม่ได้มีแฝงนัยการเมืองเหมือนเมื่อก่อน และหลายคนเลี่ยงคำพูดนี้ไปแล้วเพราะดูจริงจังเกิน

ทว่าใน รัสเซีย ที่เคยเป็น สหภาพโซเวียต พี่ใหญ่แห่งโลกคอมมิวนิสต์มาก่อน ทุกวันนี้ก็ยังใช้คำว่า ‘สหาย’ แบบเป็นทางการกันอยู่ในกองทัพและหน่วยงานบางแห่ง

คำว่า 'สหาย' จากไหน ?

หากย้อนกลับไปในยุคที่ลัทธิคอมมิวนิสต์เริ่มแพร่หลายในยุโรป หลายคนอาจมองคำว่า ‘สหาย’ มาจากภาษาฝรั่งเศสคือ ‘Camarade’ หมายถึงพวกพ้อง และใช้กันอย่างแพร่หลายในหมู่นักปฏิวัติฝรั่งเศสช่วงทศวรรษที่ 1790

ส่วนในรัสเซีย นักสังคมนิยมกลุ่มแรกก็ต้องการคำไว้เรียกแนวร่วมอย่างเท่าเทียมเช่นเดียวกัน แต่พวกเขามี เวอร์ชันของตัวเอง คือคำว่า ‘โทวาริช (Tovarisch)’ ที่เดิมในภาษารัสเซียไม่ได้แปลว่า ‘เพื่อน’ โดยตรง แต่หมายถึงพี่น้องในแวดวงการค้า จึงทำให้โทวาริชเป็นคำเรียกหุ้นส่วนในธุรกิจ และใช้ในหน่วยงานราชการบางแห่งตั้งแต่ปี 1802 ถึงปี 1917

หลังการปฏิวัติ พรรคบอลเชวิคได้นำคำว่า ‘โทวาริช’ มาใช้เรียกชาวคอมมิวนิสต์ของพวกเขาอย่างแพร่หลาย แต่มักใช้กัน กับเจ้าหน้าที่ของรัฐเช่น ตำรวจ นักการเมือง และบุคคลผู้มีอำนาจอื่นๆ เท่านั้น แต่พลเมืองทั่วไป ไม่เคยใช้คำนี้เรียกกัน เหมือนที่สื่อตะวันตกชอบนำเสนอ

สำหรับในกองทัพโซเวียต ยูเครน เบลารุส และชาติคอมมิวนิสต์อื่นๆ ‘โทวาริช’ ได้กลายเป็นคำเรียกตามกฎหมาย ผู้บังคับบัญชาจะเรียกผู้ใต้บังคับบัญชาโดยใช้ยศและนามสกุล หรือโทวาริชและยศ เช่น ‘ร้อยโทเปตรอฟ’ หรือ ‘โทวาริชร้อยโท’ และถ้าไปอยู่ในสื่อตะวันตกที่เป็นภาษาอังกฤษ ก็จะเป็น ‘Comrade Lieutenant’ หรือ ‘สหายร้อยโท’ นั่นเอง ส่วนผู้ใต้บังคับบัญชาจะเรียกนายทหารที่ยศสูงกว่า โดยใช้ยศและโทวาริช อย่างเช่น ‘พันเอกโทวาริช’ หรือ ในภาษาอังกฤษคือ ‘สหายพันเอก’

ในประเพณีของสหภาพโซเวียต ผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์มักถูกเรียกว่า "โทวาริช" ด้วย เช่น โทวาริชสตาลิน (สหายสตาลิน)

$คำว่า \'สหาย\' มาจากไหน ปัจจุบันคนรัสเซียยังทักทายกันว่า สหายอยู่หรือเปล่า ?$

การใช้คำว่าสหายในปัจจุบัน

จนกระทั่งหลังสหภาพโซเวียตล่มสลายในปี 1991 รูปแบบการทักทายของคอมมิวนิสต์ต่างๆ จึงไม่ได้รับความนิยมอีกต่อไป โดยเฉพาะในกลุ่มคนรุ่นใหม่ แต่คำว่า ‘โทวาริช’ ยังคงใช้อยู่บ้างในกองทัพรัสเซีย เพราะเดิมคำนี้ก็ใช้กันมานาน ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเมืองแต่อย่างใด แต่ถ้าวันนี้ มีคนไปใช้คำ ‘โทวาริช’ กับชาวรัสเซียทั่วไป ก็เป็นเรื่องไม่สมควร เพราะดูเป็นคำพูดประชดประชัน ไม่เหมาะสม และสื่อถึงยุคสมัยที่โหดร้ายของสภาพโซเวียต

แต่ก็มีบ้างที่ชาวรัสเซียด้วยกันเอง ใช้คำว่า ‘โทวาริช’ กับคนที่ดูเหนือกว่าแบบติดตลก เพื่อให้สถานการณ์เคร่งเครียดคลี่คลาย คล้ายกับที่คนไทยเวลาไม่อยากมีเรื่อง จะชอบพูดว่า “ใจเย็นๆ ครับลูกพี่”

ที่มา : Russia Beyond

ข่าวที่เกี่ยวข้อง