นิทรรศการ See the Unseen : เห็นกาย สัมผัสใจ เปิดพื้นที่เข้าใจสุขภาพจิต

เยาวชนจำนวนมาก ให้ความสนใจ เข้าชม นิทรรศการ See the Unseen: เห็นกาย สัมผัสใจ   ซึ่งเป็นพื้นที่ที่สร้างความเข้าใจสุขภาพจิต  ผ่าน นิทรรศการศิลปะแบบ Experiential Design

นิทรรศการนี้ ถ่ายทอดจากประสบการณ์จริง ว่า ด้วยการถูก ‘ตีตรา’ ทางสุขภาพจิต ซึ่ง เป็นรากต้นตอของปัญหาสุขภาพจิตในสังคมไทย

นิทรรศการ เล่าเรื่อง ผ่านวิธีการทางศิลปะ และเรื่องราวของคนจริงๆ กว่า 60 ชีวิต ที่จะช่วยเชื่อมโยงความรู้สึก แปรเปลี่ยนการตีตราที่มองไม่เห็น ให้รู้สึกได้ด้วยร่างกายของเรา

ทราบหรือไม่ว่า  จากข้อมูลผลการสำรวจระบาดวิทยาสุขภาพจิตของคนไทยระดับชาติ ปี 2566  พบว่าคนไทยกว่า 4.4 ล้านคน เคยมีโรคจิตเวชและปัญหาสุขภาพจิต แต่หนึ่งในอุปสรรคสำคัญที่ทำให้หลายคนไม่กล้าขอรับความช่วยเหลือ คือ "การตีตรา"

ไม่ว่าจะเป็นการตีตรา จากตัวเอง คนรอบข้าง หรือสังคม การตีตรานี้นำไปสู่ความรู้สึกอับอาย หวาดกลัว และความเครียดสะสมที่อาจรุนแรงขึ้นจนเป็นภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวลเรื้อรัง

ด้วยเหตุนี้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จึง จับมือ สานพลังเครือข่ายพันธมิตร ได้แก่ Mutual, Eyedropper Fill, MasterPeace และ Studio Persona จัดนิทรรศการ See the Unseen: เห็นกาย สัมผัสใจ ขึ้นมา

ที่ MMAD Mun Mun Art Destination ซีคอน สแควร์ ศรีนครินทร์

ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม  รองผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส.  ให้ความเห็นว่า นิทรรศการครั้งนี้ เป็นศิลปะ แปลความศิลปะ ในประเด็นออกมาในเรื่องสังคม ในเรื่องของการตีตรา เป็นกระจกสะท้อนสิ่งที่เกิดขึ้นได้ 

คำว่าตีตรา ที่เราเห็นได้ชัด อย่างเช่นการใช้คำพูดบางคำ เราเอง อาจจะไม่ได้มองว่า เป็นคำเจ็บปวด  แต่คนอื่นได้ยิน มันอาจะเป็นการตอกย้ำ ให้เขารู้สึกผิด รู้สึกไม่ดี เราให้ทุกคนมาดู มาเข้าใจลึกซึ้ง เป็นส่วนหนึ่งของการแก้ปัญหาสังคม  นิทรรศการครั้งนี้ เป็นศิลปะ แต่เราได้ชูประเด็นเรื่องการตีตรา และ เลือกปฏิบัติ เอาทั้ง 2 อย่างนี้มาผสมรวมกัน  ไม่ได้เน้นที่ความสวยงาม  แต่เป็นการมองศิลปะให้เข้าใจ  แปลความศิลปะ ในประเด็นออกมาในเรื่องสังคม ในเรื่องของการตีตรา มันสะท้อนได้  บางที ไม่มีคำตอบ  ถูกผิด  มาดู ดูให้ลึกซึ้ง เข้าใจ เราอาจจะเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วย  แต่อย่างน้อย เราจะได้รับข้อมูลต่างๆ ที่อยู่รอบๆ และเรียนรู้ไปกับมัน

การตีตราแบ่งได้ 3 ประเภท คือ

1.  Self Stigma : การตีตราตัวเอง

2. Personal Stigma : การตีตราจากบุคคลใกล้ชิด

3. Public Stigma : การตีตราจากสังคม

การตีตรายังเป็นปัจจัยคุกคามผู้มีปัญหาสุขภาพจิตและบุคคลใกล้ชิด ทำให้ผู้มีปัญหาด้านสุขภาพจิตปฏิเสธว่าตัวเองมีปัญหาสุขภาพจิต เพราะการตีตราเป็นกำแพงที่กั้นไม่ให้คนก้าวออกไปจัดการกับปัญหา หรือไม่กล้าเข้าไปขอรับการช่วยเหลือหรือรักษา จนมีอาการทวีความรุนแรงขึ้น 

นิทรรศการนี้ออกแบบให้ผู้ชมได้สัมผัสถึงผลกระทบของการตีตราผ่าน 3 ห้อง 

ห้องที่ 1: คำฝังใจ  แบ่งปันประสบการณ์การถูกตีตราผ่านการเติมคำลงในช่องว่าง

ห้องที่ 2: ประสบการณ์ฝังจำ & ทำแผลใจ

ห้องที่ 3: เห็นกาย สัมผัส 3 ใจ – ฉายสารคดีถ่ายทอดชีวิต 3 คน 3 เรื่องราวการถูกตีตราที่ทำให้เกิดปัญหาทางสุขภาพจิต

โดย ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ  บรรณาธิการบริหาร Mutual : ผู้จัดนิทรรศการ See the Unseen : เห็นกาย สัมผัสใจ บอกว่า นิทรรศการนี้ อาจจะเป็นพลัง ให้กับผู้ที่เข้ามาชมงานได้ 

ชวนทุกคนมาสำรวจกัน  ซึ่งมันอาจจะเป็น  Pain Point ของตัวเอง ก็ได้  หรือมันอาจเป็นพลัง ของตัวเอง ให้สู้กับมัน  จนมาเป็นเราอย่างทุกวันนี้  ซึ่งจะมีทั้งแง่ การไปสำรวจว่า ที่ผ่านมา เราตีตราตัวอย่างว่าอย่างไร แล้วนี่คือ แต่ละคน เคยถูกตีตราว่าอย่างไรบ้าง  แล้วมันส่งผลกับตัวเองอย่างไรบ้าง สุดท้ายไปดูเรื่องราวของคนถูกตีตรา  เขาสู้กับมันและเผชิญหน้ากับมันได้อย่างไรบ้าง

เชิญชม นิทรรศการ See the Unseen: เห็นกาย สัมผัสใจ ได้ตั้งแต่วันนี้ - 23 กุมภาพันธ์ 2568 เวลา 11.00 - 19.00 น. ที่ชั้น 3 แมด, มันมัน ศรีนครินทร์  ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย

เพราะสุขภาพจิตดี เริ่มต้นจากความเข้าใจ และการไม่ตีตรา