ญี่ปุ่น นอร์เวย์ ไอซ์แลนด์: 3 เพชฌฆาตที่ยังล่าวาฬเชิงพาณิชย์

11 May 2024

สืบเนื่องจากกรณี ญี่ปุ่นจ่อไฟเขียวล่าวาฬตัวใหญ่เชิงพาณิชย์ ซึ่งถูกวิพากษ์วิจารณ์เป็นวงกว้าง สปริงพาไปดู 3 ประเทศที่ยังคงล่าวาฬเชิงพาณิชย์อยู่ เพื่อฉายให้เห็นภาพกว้าง และบริบทที่มากขึ้น

SHORT CUT

คณะกรรมการล่าวาฬระหว่างประเทศ (IWC) ก่อตั้งขึ้นเพื่อกำจัดการล่าวาฬ ออกมาตรการอนุรักษ์วาฬ เรื่อยไปจนถึงพัฒนาอุตสาหกรรมการล่าวาฬ
ในปี 2019 นอร์เวย์ล่าวาฬเชิงพาณิชย์มากกว่าญี่ปุ่น และคิดเป็น 1 ใน 3 ของการล่าวาฬเชิงพาณิชย์ทั่วโลก
ตั้งแต่ปี 2561 - 2565 มีวาฬถูกฆ่าจากการล่าเชิงพาณิชย์แล้วทั้งหมด 3,981 ตัว

สืบเนื่องจากกรณี ญี่ปุ่นจ่อไฟเขียวล่าวาฬตัวใหญ่เชิงพาณิชย์ ซึ่งถูกวิพากษ์วิจารณ์เป็นวงกว้าง สปริงพาไปดู 3 ประเทศที่ยังคงล่าวาฬเชิงพาณิชย์อยู่ เพื่อฉายให้เห็นภาพกว้าง และบริบทที่มากขึ้น

กระฉ่อนโลกทีเดียวสำหรับถ้อยแถลงของ โยชิมาสะ ฮายาชิ โฆษกรัฐบาลญี่ปุ่น ที่บอกว่าจะกลับมาล่าวาฬตัวใหญ่อีกครั้ง โดยอ้างเหตุผลว่าอยากรักษาวัฒนธรรมอาหารแบบดั้งเดิมในประเทศเอาไว้

แม้ญี่ปุ่นจะเปิดรับฟังความคิดเห็นของประชาชน ปมเรื่องการบรรจุชื่อวาฬฟินลงในบัญชีวาฬที่สามารถล่าเพื่อการพาณิชย์ได้ แต่ข่าวที่แพร่สะพัดออกไปทำให้ท่าทีนี้ของญี่ปุ่นถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างถึงพริกถึงขิง

กลุ่มกรีนพีช ที่เฝ้าวิจารณ์การล่าวาฬเชิงพาณิชย์ในญี่ปุ่นมาโดยตลอด เปิดเผยว่า รัฐบาลญี่ปุ่นมักหยิบเรื่องวัฒนธรรมมาเป็นฉากหน้า เพื่อจะออกล่าวาฬเชิงพาณิชย์ก็เท่านั้น หรือใช้ช่องโหว่ทางกฎหมายและบอกว่าพวกเราล่าวาฬเพื่อการวิจัยเท่านั้น

นี่ถือเป็นเหตุการณ์ที่ชวนถกเถียงมากที่สุดเหตุการณ์หนึ่ง แต่นอกจากญี่ปุ่นแล้ว รู้หรือไม่ว่ายังมีอีก 2 ประเทศที่ยังคงล่าวาฬเชิงพาณิชย์อยู่ ได้แก่ นอร์เวย์ ไอซ์แลนด์

Get to know คณะกรรมการล่าวาฬระหว่างประเทศ (IWC)

International Whaling Commission องค์กรนี้ก่อตั้งขึ้นในปี 1946 โดยมีจุดประสงค์คือกำจัดการล่าวาฬ ออกมาตรการอนุรักษ์วาฬ เรื่อยไปจนถึงพัฒนาอุตสาหกรรมการล่าวาฬให้เป็นระเบียบ ปัจจุบันมีสมาชิกที่เข้าร่วมทั้งหมด 88 ประเทศ

โดย IWC จำแนกการล่าวาฬออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

ล่าวาฬเชิงพาณิชย์
ล่าวาฬเพื่อการวิจัย
ล่าวาฬเพื่อดำรงชีพ

อันที่เป็นปัญหาที่สุดก็คือ การล่าวาฬเชิงพาณิชย์

ในปี 1986 IWC ประกาศแบนการล่าวาฬเชิงพาณิชย์เป็นครั้งแรก ด้วยเห็นว่าหลายประเทศเร่งตักตวงเม็ดเงินจากธุรกิจนี้มากเกินความจำเป็น ซึ่งหมายความว่ามีวาฬจำนวนมากเป็นเครื่องสังเวย แต่ไอซ์แลนด์และญี่ปุ่นที่ยังเป็นสมาชิกอยู่ในเวลานั้น ก็แหกกฎและเดินหน้าล่าวาฬเชิงพาณิชย์อย่างไม่แคร์ใคร

ปัจจุบัน ทั้งไอซ์แลนด์และญี่ปุ่นถอนตัวจากการเป็นสมาชิก IWC แล้ว เหลือแค่นอร์เวย์ที่เป็นสมาชิกแค่ในนามเท่านั้น เพราะในเชิงปฏิบัตินอร์เวย์ยังคงเดินหน้าล่าวาฬอย่างต่อเนื่อง

3 ประเทศที่ยังล่าวาฬเชิงพาณิชย์

นอร์เวย์

ต้องบอกว่าในแต่ละปี รัฐบาล (ของทั้ง 3 ประเทศ) จะประกาศโควต้าการล่าวาฬออกมาเพื่อจำกัดไว้ไม่ให้ตัวเลขพุ่งสูง (จนน่าเกลียด) แต่อย่างไรก็ดี นอร์เวย์ถือเป็นประเทศที่มีอัตราการล่าวาฬเชิงพาณิชย์สูงมากในบรรดา 3 ประเทศ ทั้งนี้ วาฬที่ถูกฆ่าในนอร์เวย์กว่า 40% เป็นวาฬตัวเมียและกำลังตั้งท้อง

หลัก ๆ แล้วนอร์เวย์จะล่าวาฬมิงค์เพื่อนำไปทำเป็นอาหารให้ทั้งคนและสัตว์ รวมถึงส่งออกไปยังญี่ปุ่น ไอซ์แลนด์ หรือหมู่เกาะแฟโรในประเทศเดนมาร์ก

นอร์เวย์คือ 1 ใน 3 ประเทศที่ยังล่าวาฬเชิงพาณิชย์ Credit ภาพ Whale and Dolphin Conservation

สถิติ 4 ปีย้อนหลัง การล่าวาฬเชิงพาณิชย์ในนอร์เวย์ (ข้อมูลจาก Whale and Dolphin Conservation)

ปี 2563 ฆ่าวาฬ 500 ตัว
ปี 2564 ฆ่าวาฬ 575 ตัว
ปี 2565 ฆ่าวาฬ 580 ตัว
ปี 2566 ฆ่าวาฬ 507 ตัว

ไอซ์แลนด์

ดินแดนแห่งนี้ล่าทั้งวาฬฟิน ซึ่งเป็นวาฬไซซ์ใหญ่ และวาฬมิงค์ จากนั้น จะชำแหละเนื้อและครีบเพื่อส่งออกไปขายยังประเทศญี่ปุ่น แต่สำหรับเนื้อวาฬมิงค์ ซึ่งเขาว่าเลิศรส ก็จะถูกนำไปปรุงเป็นเมนูเด็ดให้กับนักท่องเที่ยว

การล่าวาฬในไอซ์แลนด์อาจไม่ได้มีตัวเลขสูงเท่ากับนอร์เวย์ ข้อมูลจาก Whale and Dolphin Conservation ระบุว่า ตั้งแต่ IWC ออกกฎแบนการล่าวาฬ ไอซ์แลนด์ฆ่าวาฬไปทั้งหมดราว1,800 ตัว

การล่าวาฬเริ่มเสื่อมความนิยมลงในไอซ์แลนด์ Credit ภาพ Reuters

เรือสำหรับล่าวาฬในไอซ์แลนด์ Credit ภาพ Wurzeller / wikipedia

เทียบกัน 3 ประเทศ ไอซ์แลนด์ถือว่ามีแนวโน้มดูดีมากที่สุดในแง่ของสวัสดิภาพและความปลอดภัยของวาฬ ในปี 2560 มีนักท่องเที่ยวกว่า 2.2 ล้านคน มาเที่ยวไอซ์แลนด์เพราะต้องการไปทริปชมวาฬ ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำให้ไอซ์แลนด์ฆ่าวาฬน้อยลง

ญี่ปุ่น

ตัวตึงคนล่าสุด เพชฌฆาตวาฬแห่งทวีปเอเชีย ญี่ปุ่นเริ่มนิยมบริโภคเนื้อวาฬหลังจากผ่านช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งฝ่ายอักษะเป็นผู้ปราชัย ทำให้คนในประเทศมีชีวิตที่อัตคัด เนื้อวาฬเป็นแหล่งโปรตีนราคาถูกที่ประชาชนสามารถซื้อหากันได้

แต่เทรนด์การบริโภคก็วิวัฒน์ไปตามสภาพสังคม จากที่เคยบริโภคเนื้อวาฬ 2.3 แสนตันในทศวรรษ 60s กลับลดเหลือเพียง 2 พันตัน ในปี 2023 จนทุกอย่างเวียนมาบรรจบที่สถานการณ์ล่าสุด ยิ่งไปกว่านั้น รัฐบาลญี่ปุ่นต้องการให้ประชาชนบริโภคเนื้อวาฬให้ได้ 5 พันตันเป็นอย่างน้อย

ญี่ปุ่นจ่อไฟเขียวล่าวาฬตัวใหญ่เชิงพาณิชย์ Credit ภาพ Reuters

สถิติ 3 ปีย้อนหลัง การล่าวาฬเชิงพาณิชย์ในญี่ปุ่น (ข้อมูลจาก Whale and Dolphin Conservation)

ปี 2563 ฆ่าวาฬ 307 ตัว
ปี 2564 ฆ่าวาฬ 383 ตัว
ปี 2565 ฆ่าวาฬ 270 ตัว

หัวข้อสุดท้ายที่จะพูดถึงก็คือ ซากศพวาฬที่ทั้งโลกร่วมกันฆาตกรรม 5 ปีหลังสุด (เฉพาะเชิงพาณิชย์) สัตว์ที่พร่ำบอกกันว่าควรอนุรักษ์เป็นการเร่งด่วน แต่ดูเหมือนตัวเลขจะบอกเราว่าสุดท้าย การอนุรักษ์อาจเป็นเพียงแค่ลมปากเท่านั้น