"วันปลอดรถยนต์" ไม่ขับรถแค่วันเดียว ช่วยอะไรโลกได้จริงไหม?

วันปลอดรถยนต์ ถูกจัดขึ้นอย่างเป็นทางการครั้งแรกเมื่อปี 1977 ที่เวย์บริดจ์ของสหราชอาณาจักร เป็นวันที่ผู้คนจะได้รับการสนับสนุนให้เดินทางด้วยวิธีอื่นที่ไม่ใช่รถยนต์ โดยทางผู้จัดงานจะทำการปิดถนน จัดงานปาร์์ตี้หรือกิจกรรมบางอย่างให้ผู้ที่สัญจรผ่านไปมาได้เข้าร่วมอย่างสนุกสนาน ก่อนที่ต่อมา ฝรั่งเศส เนเธอร์แลนด์ และอีกหลายประเทศก็เริ่มจัดกิจกรรมดังกล่าวด้วย ทำให้มีการกำหนด "วันปลอดรถยนต์โลก" ขึ้นมา เป็นวันที่ 22 กันยายน ของทุกปี และมีผู้คนที่เข้าร่วมกิจกรรมมากกว่า 100 ล้านคน ในกว่า 1,500 เมืองทั่วโลก

อย่างไรก็ตาม จนถึงวันนี้ก็ยังมีการตั้งคำถามต่อวันปลอดรถยนต์ว่า เป็นแนวคิดที่ประสบความสำเร็จในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมจริงหรือไม่ หรือทำให้ทุกอย่างแย่ลงกว่าเดิม ทั้งความสะดวกสบายและปัญหาเศรษฐกิจ

เมื่อเรางดใช้รถยนต์ 1 วัน

วันปลอดรถยนต์อาจไม่สามารถแก้ไขปัญหาการเดินทาง หรือมลพิษทั้งหมดได้ แต่มันนับเป็นตัวเร่งปฏิกิริยาที่ทรงพลังสำหรับการเปลี่ยนแปลง เป็นเหมือนจุดเริ่มต้นที่จะนำพาให้ผู้คนหันมาเข้าร่วมและหันมาใส่ใจสิ่งแวดล้อมกันมากขึ้น

อย่างที่เมืองคุรุคราม ประเทศอินเดีย ก็มีกิจกรรมวันปลอดรถยนต์ ซึ่งมีผู้เข้าร่วมหลายพันคน และ 87% ของผู้เข้าร่วมระบุว่าปัจจุบัน พวกเขาเลือกเดินทางด้วยการปั่นจักรยานหรือเดินเท้าในระยะทางที่สั้นกว่าปกติ นอกจากนี้ยังทำให้ผู้คนติดใจการใช้จักรยานแทนรถยนต์ จนยอดขายจักรยานเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

เศรษฐกิจเสียหายไหม?

ในทางตรงกันข้าม วันปลอดรถยนต์ยังมีแนวโน้มจะช่วยให้เศรษฐกิจในท้องถิ่นให้คึกคักมากขึ้น เพราะเมื่อคนไม่ใช้รถยนต์ส่วนตัว พวกเขาจะมีโอกาสได้ปั่นจักรยานหรือเดินเท้าผ่านร้านรวงต่างๆ ของชาวบ้าน ทำให้พวกเขามียอดขายเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

วันปลอดรถยนต์เป็นประจำยังเปิดช่องทางให้ธุรกิจต่างๆ มีส่วนร่วมกับชุมชนและดึงดูดลูกค้ารายใหม่ในระยะยาว ร้านอาหารในย่าน Prospect Heights ของบรู๊คลิน นิวยอร์ก รายงานว่าจำนวนลูกค้าเพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ย 54% หลังจากเดือนแรกของโครงการ Open Streets ของเมืองในวันอาทิตย์ด้วย

นอกจากนี้ยังมีผลเชิงบวกต่อสุขภาพและคุณภาพอากาศ หลังพบว่าระดับฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM10)  เริ่มลดลงอย่างเห็นได้ชัด เพียงวันเดียวหลังจัดกิจกรรม 

ขณะที่ปัจจุบัน ไม่เพียงแต่มี "วันปลอดรถยนต์" เท่านั้น แต่หลายประเทศยังเริ่มใช้มาตรการจำกัดจำนวนรถยนต์ในบางพื้นที่ และเพิ่มช่องทางจักรยาน เพื่อให้คุณภาพอากาศและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ดังกล่าวฟื้นตัวได้ดีขึ้น พร้อมเป็นการช่วยลดการปล่อยคาร์บอนของประเทศไปด้วย

ประโยชน์ของการมีวันปลอดรถยนต์อาจไม่สามารถอธิบายได้อย่างชัดเจน แต่ข้อเสียของการใช้รถยนต์คือสิ่งที่เราเห็นกันมานาน เช่น ท่อไอเสียของรถ ซึ่งมักจะปล่อยมลพิษทางอากาศจำนวนมาก เป็นอันตรายต่อสุขภาพของมนุษย์และเชื่อมโยงกับการเสียชีวิตของผู้คนนับล้านคนทั่วโลก