พระคชสีห์ กับความเป็นมาในการเป็นตราประจำกระทรวงกลาโหม

จากกรณีที่มีรายงานข่าวว่า "พญาคชสีห์ราชเสนีพิทักษ์" ที่ประดิษฐานบริเวณด้านหน้าทางเข้าอาคารสำนักงาน สถาบันเทคโนโลยีป้องกันประเทศ กระทรวงหลาโหม ได้สูญหายไปนั้น

ต่อมา พล.อ.คงชีพ ตันตระวาณิชย์ โฆษกกระทรวงกลาโหม ได้เปิดเผยว่า น่าจะตามตัวคนขโมยได้ เพราะบริเวณดังกล่าวมีกล้องวงจรปิดจำนวนมาก ทั้งภายในและภายนอกอาคาร ซึ่งต้องเร่งประสานให้เจ้าหน้าที่ตำรวจ ช่วยหาตัวผู้กระทำความผิดมาดำเนินการตามกฎหมายโดยเร็ว

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

• อิลลูมินาติ (ILLUMINATI) องค์กรลับจัดระเบียบโลก มีจริงหรือไม่ ?

• ทำความรู้จัก ลำดวน ไม้ประจำชาติกัมพูชา และไม้คู่เมืองศรีสะเกษ

• 13 ก.ค. ซูเปอร์ฟูลมูน คืนอาสาฬหบูชา พระจันทร์ใกล้โลกที่สุดในรอบปี

พระคชสีห์ ตราประจำกระทรวงกลาโหม

และจากเหตุการณ์ดังกล่าวก็ทำให้หลายคนอยากรู้ว่า การนำพระคชสีห์มาใช้เป็นตราประจำของกระทรวงกลาโหมนั้น มีที่มาอย่างไร ซึ่งจากการค้นข้อมูลในเบื้องต้น ก็พบความเป็นมาดังนี้   

คชสีห์ หรือคชสิงห์ เป็นสัตว์ในเทพปกรณัมฮินดู ลำตัวเป็นสิงห์ หรือราชสีห์ ส่วนหัวมีลักษณะเป็นช้าง โดยมีการนำคชสีห์มาเป็นลวดลายในศิลปะอินเดีย-สิงหล และใช้เป็นเครื่องหมายประจำตระกูลบางประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยคชสีห์ได้ปรากฏอยู่ในตราแผ่นดินประเทศกัมพูชาอีกด้วย

ส่วนในประเทศไทย พระคชสีห์เป็นหนึ่งในตราประจำของกระทรวงกลาโหม ซึ่งมี 2 แบบคือ 1. ตราพระคชสีห์ และ 2 ตราจักรสมอปีก

ซึ่งในส่วนของตราพระคชสีห์ ในพระธรรมนูญใช้ตรา ระบุไว้ว่า ตราพระคชสีห์เป็นตราของเจ้าพระยามหาเสนาบดี ผู้ดำรงตำแหน่งสมุหพระกลาโหมในระบบการปกครองแบบจตุสดมภ์ มีทั้งตราใหญ่ ตรากลาง และตราน้อย

เมื่อมีการจัดรูปแบบการบริหารราชการแผ่นดินส่วนกลางเป็น 12 กระทรวงในปี พ.ศ. 2435 ตำแหน่งสมุหพระกลาโหมได้เปลี่ยนแปลงมาเป็นตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม มีหน้าที่ดูแลกิจการทหารทั้งหมดของประเทศ ตราพระคชสีห์จึงใช้เป็นตราประจำตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหมสืบมา

จนกระทั่งถึงสมัยเปลี่ยนแปลงการปกครอง จึงมีการเปลี่ยนแปลงแบบตราสำหรับตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมเสียใหม่ในปี พ.ศ. 2482 (ตามหลักฐานที่ปรากฏในราชกิจจานุเบกษา)

โดยตราพระคชสีห์ยังคงนับเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของกระทรวงกลาโหม และถูกใช้เป็นองค์ประกอบในการออกแบบตราสัญลักษณ์ต่างๆ เพื่อสื่อความหมายถึงข้าราชการฝ่ายทหารสืบมาจนถึงปัจจุบัน อีกทั้งรูปคชสีห์ยังปรากฏอยู่ในเครื่องหมายราชการของสำนักนายกรัฐมนตรีอีกด้วย

อ้างอิง

คชสิงห์

กระทรวงกลาโหม (ประเทศไทย)

"โฆษกกลาโหม" มั่นใจล่าหัวขโมย "พญาคชสีห์ฯ" เร่งสืบคนในหรือนอก