ทำความรู้จัก "โรคอัลไซเมอร์" ที่ไม่ใช่แค่หลงลืม แต่อาจแฝงอาการทางจิตเวช!
ทำความรู้จักกับ "โรคอัลไซเมอร์" (Alzheimer) อาการป่วยที่ไม่ใช่แค่การหลงลืม แต่เป็นการสูญเสียความจำในระยะสั้น ที่ใกล้เคียงกับภาวะความจะเสื่อมตามธรรมชาติ และเมื่อเวลาผ่านไป มีผู้ป่วยกว่า 80-90% ที่มีอาการทางพฤติกรรมหรือทางจิตเวชร่วมด้วย
จากการนำเสนอข่าวของ "หมอปลา" ที่ได้นำเจ้าหน้าที่สำนักพุทธฯ และฝ่ายปกครอง บุกเข้าตรวจสอบ "หลวงปู่แสง ญาณวโร" พระเกจิดัง อาศัยอยู่ที่สำนักสงฆ์ พื้นที่บ้านดงสว่าง จ.ยโสธร โดยมีการกล่าวว่าลวนลามโยมที่เป็นหญิงสาวจนตอนนี้กระแสเริ่มตีกลับ หลังมีเอกสารจากโรงพยาบาลยืนยันว่า "หลวงปู่แสง" มีอาการป่วย "อัลไซเมอร์" และอาจก่อเหตุโดยไม่รู้ตัว
ทำความรู้จัก "โรคอัลไซเมอร์"
"อัลไซเมอร์" เป็นหนึ่งในโรคที่เกิดจากความเสื่อมถอยของการทำงานหรือโครงสร้างของเนื้อเยื่อของสมองซึ่งมักพบในผู้สูงอายุ แต่ความจริงแล้วโรคอัลไซเมอร์กลับไม่ได้เป็นโรคที่มาจากความเสื่อมตามวัยหรือตามธรรมชาติที่จะต้องเกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หรืออาจกล่าวได้ว่าโรคอัลไซเมอร์ไม่ได้เกิดขึ้นเพราะผู้ป่วยแก่ตัวลง แต่เป็นเพราะมาจากสาเหตุอื่นๆ ด้วย
"อัลไซเมอร์" ความเสื่อมที่เกิดจากโปรตีนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "เบต้า-อะไมลอยด์" ชนิดไม่ละลายน้ำซึ่งเมื่อไปจับกับเซลล์สมองจะส่งผลให้เซลล์สมองเสื่อมและฝ่อลง รวมถึงทำให้การสื่อสารระหว่างเซลล์สมองเสียหายจากการลดลงของสารอะซีติลโคลีน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ส่งผลโดยตรงกับความทรงจำ
การสะสมของเบต้า-อะไมลอยด์ส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงานของสมองค่อยๆ ลดลง เริ่มจากสมองส่วนฮิปโปแคมปัส ที่มีบทบาทสำคัญในการจดจำข้อมูลใหม่ๆ เมื่อเซลล์สมองส่วนนี้ถูกทำลาย ผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหาเรื่องความจำโดยเฉพาะความจำระยะสั้น จากนั้นความเสียหายที่เกิดขึ้นจะแพร่กระจายไปสู่สมองส่วนอื่นๆ และส่งผลต่อการเรียนรู้ ความรู้สึกนึกคิด ภาษา และพฤติกรรม
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
"อัลไซเมอร์" กับภาวะสมองเสื่อมต่างกันอย่างไร?
โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Disease) กับโรคสมองเสื่อม (Dementia Syndrome) อาจดูคล้ายกันจนทำให้คนมักสับสน แต่ไม่เหมือนกัน กล่าวคือ Dementia เป็นคำรวมๆ ที่บรรยายถึงกลุ่มอาการเกี่ยวกับความจำ การใช้ชีวิตประจำวัน และความสามารถในการติดต่อสื่อสาร ในขณะที่ Alzheimer’s disease คือ โรคที่มีผลทำให้ความจำ ความคิดและภาษาหรือ การสื่อสารแย่ลง
ซึ่งทั้ง 2 โรคนั้นมีความแตกต่างกัน ซึ่งการเข้าใจความแตกต่างจะช่วยให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจการวินิจฉัยของแพทย์ได้ดีขึ้น ทั้งนี้ ภาวะสมองเสื่อมหมายถึง กลุ่มอาการผิดปกติที่เป็นผลมาจากการเสื่อมของสมองหลายส่วนซึ่งพบได้ในผู้สูงอายุ โดยแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทตามสาเหตุ ได้แก่
- ภาวะสมองเสื่อมที่รักษาให้หายขาดได้ พบประมาณร้อยละ 20 ของผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมทั้งหมด โดยสาเหตุมักเกิดจากโรคทางกาย เช่น หลอดเลือดสมองตีบตัน เลือดออกในสมอง เนื้องอกในสมองบางชนิด การขาดวิตามินบี12 และโรคขาดไทรอยด์ฮอร์โมน
- ภาวะสมองเสื่อมที่รักษาไม่หายขาด พบมากถึงร้อยละ 80 ของผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อม และมีโรคอัลไซเมอร์เป็นสาเหตุถึงร้อยละ 50 ส่วนที่เหลือเป็นโรคที่ทำให้สมองเสื่อมคล้ายอัลไซเมอร์อีก 5-6 โรค
ดังนั้น อัลไซเมอร์จึงเป็นสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมที่พบได้บ่อยที่สุด นอกจากนี้ โรคอัลไซเมอร์ยังสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้แต่พบเป็นส่วนน้อย คือประมาณร้อยละ 5 เท่านั้น โดยผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการให้เห็นตั้งแต่อายุ 50-60 ปี
"อัลไซเมอร์" ไม่ใช่แค่หลงลืม
อาการแรกเริ่มที่สำคัญของผู้ป่วยอัลไซเมอร์คือการสูญเสียความจำระยะสั้น ซึ่งเป็นอาการที่ใกล้เคียงกับภาวะความจำเสื่อมตามธรรมชาติในผู้สูงอายุ แต่เมื่อเวลาผ่านไปผู้ป่วยร้อยละ 80-90 จะมีอาการทางพฤติกรรมหรือทางจิตเวชร่วมด้วย ซึ่งอาการทางพฤติกรรมนี่เองที่ทำให้การดูแลผู้ป่วยเป็นไปอย่างยากลำบากมากขึ้น โดยเฉพาะรายที่มีอาการก้าวร้าว
อาการทั่วไปของโรค "อัลไซเมอร์" อาจแบ่งคร่าวๆ ได้เป็นสามระยะ ได้แก่
- ระยะแรก ผู้ป่วยจะมีความจำถดถอยจนตัวเองรู้สึกได้ ชอบถามซ้ำ พูดซ้ำๆ เรื่องเดิม สับสนทิศทาง เริ่มเครียด อารมณ์เสียง่ายและซึมเศร้า แต่ยังสื่อสารและทำกิจวัตรประจำวันได้ ระยะนี้เป็นระยะที่คนรอบข้างยังสามารถดูแลได้
- ระยะกลาง ผู้ป่วยมีอาการชัดเจนขึ้น ความจำแย่ลงอีก เดินออกจากบ้านไปโดยไม่มีจุดหมาย พฤติกรรมเปลี่ยนไปมาก เช่น จากที่เป็นคนใจเย็นก็กลายเป็นหงุดหงิดฉุนเฉียว ก้าวร้าว พูดจาหยาบคาย หรือจากที่เป็นคนอารมณ์ร้อนก็กลับกลายเป็นเงียบขรึม และเมื่อเวลาผ่านไป ผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น ชงกาแฟไม่ได้ ใช้รีโมททีวีหรือโทรศัพท์มือถือไม่ได้ คิดอะไรที่ไม่ถูกต้อง ไม่อยู่ในโลกของความจริง เช่น คิดว่าจะมีคนมาฆ่า มาขโมยของ คิดว่าคู่สมรสนอกใจ ซึ่งเหล่านี้ล้วนเป็นอาการที่ยากต่อการดูแลและเข้าสังคม
- ระยะท้าย ผู้ป่วยอาการแย่ลง ตอบสนองต่อสิ่งรอบข้างน้อยลง สุขภาพทรุดโทรมลงคล้ายผู้ป่วยติดเตียง รับประทานได้น้อยลง การเคลื่อนไหวน้อยลงหรือไม่เคลื่อนไหวเลย ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ สมองเสื่อมเป็นวงกว้าง ไม่พูดจา ภูมิคุ้มกันอ่อนแอซึ่งมักนำไปสู่การติดเชื้อและเสียชีวิตในที่สุด โดยระยะเวลาทั้งหมดตั้งแต่แรกวินิจฉัยจนเสียชีวิตเฉลี่ยประมาณ 8-10 ปี
ที่มาข้อมูล
รู้จักกับโรคอัลไซเมอร์ เมื่อสมองเสื่อมไม่ใช่แค่เรื่องความจำ | บำรุงราษฎร์ (bumrungrad.com)
โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer) - สาเหตุ อาการ และการรักษาโรค | Raksa (doctorraksa.com)
