Metaverse โลกเสมือนจริงที่ไร้ขีดจำกัด กับเรื่องที่พวกเราควรรู้

พีพี-พัทน์ ภัทรนุธาพร ผู้ช่วยนักวิจัยและนวัตกรชาวไทยจากสถาบัน MIT Media Lab บอกว่า ทิศทางการพัฒนาของ Metaverse กำลังก้าวไปสู่จุดที่สามารถประมวลผล ระบุปัญหา หาทางแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น ตลอดจนผลิตสิ่งที่บริโภคได้จริงในโลกความเป็นจริงได้ด้วยอุปกรณ์ชิ้นเดียว

Wisdom Device และการสอนในโลก Metaverse

ในฟอรั่ม Metaverse Unlimited พีพียกตัวอย่างงานเทคโนโลยีชีวภาพของสถาบัน MIT Media Lab ที่อยู่ระหว่างการวิจัย ว่าเป็นอุปกรณ์อัจฉริยะใช้สวมใส่เพื่อแก้ปัญหาสุขภาพได้อย่างครบวงจร โดยอุปกรณ์นี้เรียกว่า Wisdom Device ที่สามารถตรวจจับความเจ็บป่วย บ่งชี้การทำงานที่ผิดปกติของอวัยวะต่างๆ ของผู้สวมอุปกรณ์ได้อย่างแม่นยำ และยังสามารถวินิจฉัยโรคพร้อมผลิตยาขึ้นมารักษาอาการดังกล่าวได้ด้วยตัวเอง

พีพียังเสนอไอเดียอีกว่า AI สามารถปฏิวัติระบบการศึกษาได้ เช่น ใช้ AI สร้างคาแรกเตอร์ในโลกเสมือนมาเป็นครูสอนหนังสือให้เด็กๆ เช่น อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์, แฮร์รี่ พอตเตอร์ ซึ่งจะช่วยเพิ่มแรงจูงใจในการเรียนออนไลน์มากขึ้น เพราะนักเรียนจะรู้สึกเชื่อมโยงกับคาแรกเตอร์เหล่านี้

.....................

การศึกษาและความเห็นอกเห็นใจที่เกิดจากโลกเสมือน

เจเรมี ไบเลนซัน (Jeremy Bailenson) ผู้ก่อตั้งและผู้อำนวยการห้องปฏิบัติการ Virtual Human Interaction Lab มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด กล่าวถึงเทคโนโลยี VR ว่าส่งผลดีต่อการพัฒนาเชิงสังคมได้จริง

เจเรมียกตัวอย่างการศึกษาของสถาบันที่ให้นักเรียนมีปฏิสัมพันธ์กับอวตารของตนเอง โดยอวตารนี้มีวัย เพศ และเชื้อชาติ ต่างจากตัวตนที่แท้จริง และจากผลจากการศึกษาพบว่า ประสบการณ์นี้ช่วยให้นักเรียนมีความเห็นอกเห็นใจคนที่มีภูมิหลังต่างจากตนเองมากขึ้น 

นอกจากนี้ เทคโนโลยี VR ยังช่วยกระตุ้นสำนึกคนให้ร่วมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและใส่ใจปรับปรุงความรู้พื้นฐานที่จำเป็นของตนเองมากขึ้น เพราะในโลกเสมือนจริง คนสามารถลงมือทำสิ่งต่างๆ เรียนรู้ประสบการณ์บางอย่างที่คนเราไม่สามารถทำได้ในโลกความจริง

.....................

สงคราม ความเหลื่อมล้ำ ปมขัดแย้ง ลดลงได้เพราะ Metaverse

“เทคโนโลยีนี้จะช่วยเปลี่ยนมุมมองที่คุณมีต่อผู้อื่น และเป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้คุณเห็นโลกในมุมมองใหม่ได้”

เดวิด เบรย์ (David Bray) ผู้บริหารสูงสุดของ LeadDoAdapt Ventures และผู้ทรงคุณวุฒิจากสถาบัน Stimson Center และ Atlantic Council กล่าว

เดวิดยังชี้ให้เห็นว่า เทคโนโลยี Metaverse สามารถนำมาประยุกต์ใช้เป็นเครื่องมือในการส่งเสริมสันติภาพและแก้ปัญหาสังคมได้ โดยการเปิดโอกาสให้ผู้ที่อยู่อาศัยในอีกมุมโลกได้ออกเดินทาง ทำความรู้จักผู้คนต่างถิ่น ต่างวัฒนธรรมทั่วทุกมุมโลกและสามารถมีส่วนร่วมกับพลเมืองท้องถิ่นนั้นๆ ในโลกเสมือนจริงได้โดยไม่ต้องเดินทางเอง 

ตอนท้าย เดวิดยังย้ำอีกว่า ประสบการณ์เสมือนจริงที่ได้รับจาก Metaverse จะช่วยให้ผู้คนตระหนักรู้ถึงปัญหาความขัดแย้ง ความเหลื่อมล้ำ ตลอดจนอคติที่ผู้คนในประเทศเหล่านั้นกำลังเผชิญอยู่ และท้ายที่สุดก็จะช่วยให้ผู้คนเข้าใจกันมากขึ้น

.....................

Metaverse เป็นที่ที่ทุกสิ่งเป็นไปได้และให้โอกาสไม่มีที่สิ้นสุด

Metaverse ควรเป็นโลกที่ทุกคนมีส่วนร่วมสร้าง พัฒนาและนำไปใช้ให้เป็นประโยชน์อย่างมีประสิทธิภาพ และในโลกเสมือนนี้ ไม่มีใครควรต้องถูกทิ้งไว้ข้างหลัง

Cathy Hackl ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและประธานบริหาร Metaverse จาก The Futures Intelligent Group วิทยากรเจ้าของฉายา เจ้าแม่แห่งโลกเสมือนจริง (Godmother of Metaverse) ในวงการแบรนด์ดิงระดับโลก กล่าว

เคธียังสรุปภาพและความสำคัญของ Metaverse แบบกระชับไว้ว่า เป็นโลกใบใหม่ที่เกิดจากการผสานเทคโนโลยีหลากแขนงเข้าไว้ด้วยกัน เช่น AR, VR, Blockchain, Non-fungible Tokens (NFT) ทำให้เกิดโลกเสมือนที่ผนวกรวมกับโลกความจริงแล้วใช้ประโยชน์ได้หลายรูปแบบ และไม่ใช่แค่เกมออนไลน์ แต่ยังใช้ในอุตสาหกรรมความบันเทิงรูปแบบอื่นๆ รวมถึงการสร้างแบรนด์ ทำการตลาด ที่ก้าวข้ามขีดจำกัดของโลกความจริงและเปิดโอกาสใหม่ๆ ไม่มีที่สิ้นสุด

.....................

Metaverse ไม่ใช่สิ่งใหม่ แต่สามารถสร้างจักรวาลสิ่งใหม่

"แท้จริงแล้วมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดได้วิจัย พัฒนาเทคโนโลยีนี้มานานกว่า 5 ทศวรรษ แต่มาเริ่มเป็นที่รู้จักแพร่หลายจากการพัฒนาขึ้นเป็นเกมออนไลน์" 

อัลเลน เชสไน (Alain Chesnais) ผู้เชี่ยวชาญด้านวิเคราะห์ข้อมูลและงานคอมพิวเตอร์กราฟิก ผู้อยู่เบื้องหลัง Maya 3D ซึ่งเป็นโปรแกรมที่ใช้สร้างฉากในหนัง Avatar ระบุว่า Metaverse ไม่ใช่สิ่งใหม่ 

เนื่องจากเกมออนไลน์เปิดโอกาสให้เกมเมอร์สร้างอวตารของตนเองได้ในโลกเสมือนจริงจึงได้รับความนิยมอย่างสูง จนมีการพัฒนาไปสู่แพลตฟอร์มต่างๆ รวมถึงสร้างชุดอุปกรณ์ล้ำสมัยขึ้นมารองรับความต้องการ เกมจึงเป็นที่รู้จักในวงกว้าง

อัลเลนกล่าวเสริมว่า ทุกวันนี้ จักรวาลโลกเสมือนได้วิวัฒนาการมาถึงจุดที่ทุกคนต่างต้องมีส่วนเกี่ยวข้องไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ด้วยเหตุนี้ ผู้เล่นรายใหญ่ๆ ในวงการเทคโนโลยี จึงควรยอมรับมาตรฐานการจัดการคอนเทนต์และการใช้งานร่วมกัน  

"ในวงการสถาปัตยกรรมก็มีการนำเทคโนโลยีโลกเสมือนมาใช้ในการออกแบบเช่นกัน โดยไม่เพียงแค่ตอบโจทย์เรื่องความสวยงามสนองความต้องการของผู้อยู่ได้ตรงตามความต้องการเท่านั้น ยังช่วยคงคุณค่าเชิงวัฒนธรรมได้อีกด้วย"

เศณวี ชาตะเมธีวงศ์ ผู้ก่อตั้ง DesireSynthesis สตูดิโอออกแบบสถาปัตยกรรม กล่าวเพิ่มว่า การสร้างงานออกแบบในโลกเสมือนจริงช่วยให้ผู้อยู่อาศัยสามารถเข้ามีส่วนร่วมในการออกแบบบ้านของตนเองและมีความเข้าใจที่ถูกต้องผ่านประสบการณ์ที่ได้รับในโลกเสมือน

อีกทั้งยังช่วยให้คนทำงานมีความเข้าใจตรงกันตลอดทั้งกระบวนการตั้งแต่ผู้ออกแบบ ผู้ก่อสร้าง ผู้อยู่อาศัย จึงลดโอกาสที่จะเกิดปัญหาและความสูญเสียได้อย่างมีนัยสำคัญ 

นอกจากนี้ เศณวียังมองว่า คนไทยจะสามารถเก็บรักษามรดกงานฝีมือแบบไทยเดิมไว้ในจักรวาลโลกเสมือนได้ในอนาคต ซึ่งจะช่วยให้คนรุ่นต่อไปเข้าใจประวัติศาสตร์วัฒนธรรมของไทยได้ดียิ่งขึ้น

ชาเจย์ บูซาน (Shajay Bhooshan) กรรมการบริหาร จากบริษัทออกแบบชื่อดัง Zaha Hadid Architects เสริมว่าการใช้ Metaverse ในงานออกแบบจะแปลงสภาพเมืองใหญ่ที่แออัดด้วยรถราและเครื่องจักรให้กลายเป็นเมืองที่เป็นมิตรกับผู้คนได้ สร้างชุมชนเมืองให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี และประชากรจำนวนมากสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม  

ชาเจย์เสนอไอเดียว่า นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์สามารถใช้ประโยชน์จากชุมชนเกมออนไลน์ที่มีคนอยู่ร่วม 3 พันล้านคนให้เข้ามีส่วนร่วมแบ่งปันความคิดและมุมมองเกี่ยวกับเมืองที่น่าอยู่สำหรับผู้คนควรมีองค์ประกอบอะไรบ้าง ซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้เกิดการออกแบบสถาปัตยกรรมอย่างมีความรับผิดชอบอีกด้วย 

.....................

ระวังภัยจากการเข้าสู่จักรวาล Metaverse

มี 3 กูรูแห่งเทคโนโลยีโลกเสมือนจริงที่มาร่วมกล่าวในงาน Metaverse Unlimited และเตือนผู้ใช้งานให้ระมัดระวังเรื่องเหล่านี้

“อคติเชิงลบสามารถแฝงตัวเข้าสู่จักรวาลโลกเสมือนได้ หากผู้ใช้ขาดความระมัดระวัง”

ดี.ฟ็อก แฮร์เรล (D. Fox Harrell) ผู้อำนวยการสถาบัน MIT Center for Advanced Virtuality กล่าวถึงเทคโนโลยี AI ว่า มีคุณอนันต์แต่ก็สามารถเป็นภัยคุกคามได้เช่นกัน และยกตัวอย่างงานวิจัยในสถาบันเกี่ยวกับอคติของผู้คนในสังคม ทั้งเรื่องเชื้อชาติ สีผิว และเพศ ที่ปรากฏให้เห็นอยู่ในเกมออนไลน์และโซเชียลมีเดีย

โดย ดี.ฟ็อกพบว่า ผู้เล่นเกมออนไลน์สามารถเผยอคติของตนในเรื่องเชื้อชาติและเพศเข้าไปสู่ชุมชนเกมออนไลน์ ส่งผลเสียต่อพัฒนาการของเด็กซึ่งเป็นประชากรกลุ่มใหญ่ในชุมชนเสมือนจริงได้

"มีกรณีการใช้เทคโนโลยีเสมือนจริงจำแนกผู้ใช้งานเรื่องรสนิยมทางเพศ สีผิว และตั้งโปรแกรมวิธีการทำงานที่แสดงอคติของตนเอง ส่งผลให้เกิดการปฏิบัติต่อกันอย่างไม่เท่าเทียมผ่านเทคโนโลยี มีการจำกัดการเข้าถึงบริการพื้นฐาน รวมถึงการสร้างความขัดแย้งด้วย Chatbots ที่ถูกโปรแกรมให้ใช้คำพูดที่แสดงความเกลียดชัง"

แอสลีย์ คาโซแวน (Ashley Casovan) กรรมการบริหารของ Responsible AI Institute องค์กรไม่แสวงหาผลกำไรที่ส่งเสริมการใช้ AI อย่างมีความรับผิดชอบ ย้ำประเด็นปัญหาเกี่ยวกับผู้ใช้เทคโนโลยี เพื่อเรียกร้องให้ทุกภาคส่วนร่วมมือกันใช้งาน Metaverse อย่างมีความรับผิดชอบต่อสังคม และอยู่ร่วมกันภายใต้มาตรฐานและการกำกับดูแลอย่างเหมาะสม

"ความกังวลเกี่ยวกับหุ่นยนต์ AI ว่าจะเป็นภัยต่อมนุษย์นั้น เป็นเพราะขาดความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับ AI ในทางตรงกันข้าม สิ่งที่ควรคำนึงถึงคือ การนำเทคโนโลยีนี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ" 

จีน ลิม (Jeanne Lim) วิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านปัญญาประดิษฐ์ ผู้ร่วมก่อตั้งและประธานเจ้าหน้าที่บริหารบริษัท BeingAI และหนึ่งในผู้สร้างสรรค์ Sophia หุ่นยนต์ปัญญาประดิษฐ์ชื่อดัง กล่าว

แม้ยังไม่ได้สัมผัสศักยภาพที่เกิดขึ้นในโลก Metaverse แต่คงรับรู้แล้วว่า เทคโนโลยีสุดล้ำสร้างประโยชน์ให้ชาวโลกได้มหาศาล อย่างไรก็ตาม โจรไซเบอร์อาจเข้ามาแทรกแซงและนำไปใช้ในทางที่ผิด ดังนั้น ผู้ใช้งานจึงควรใช้เทคโนโลยีอย่างระมัดระวังภายใต้กรอบกติกาที่ดี และต้องมีความรับผิดชอบต่อสังคมด้วย