CIRCO Hub Thailand ชวน Rethink Together เปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจหมุนเวียน

ดร. กิติพงค์ พร้อมวงค์ ผู้อำนวยการสำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ (สอวช.) กล่าวเปิดงานและแถลงภาพวิสัยทัศน์ Circular Economy ประเทศไทยว่า เป็นเรื่องน่ายินดีที่เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy: CE) ในประเทศไทยมีการพัฒนาก้าวหน้าไปมาก ทั้งองค์กรภาครัฐและภาคเอกชนต่างให้ความสำคัญในเรื่องนี้เป็นอย่างดี ในส่วนของภาครัฐ รัฐบาลได้ขับเคลื่อนเรื่องนี้มาระยะหนึ่ง และมีความเข้มข้นเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ไม่เฉพาะด้านนโยบายแต่มีการผลักดันไปสู่การปฏิบัติจริงด้วย ประกอบกับเดือนพฤศจิกายน 2564 ที่ผ่านมา มีการจัดประชุมรัฐภาคีกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สมัยที่ 26 (COP26) ที่ประเทศไทยเข้าไปอยู่ในภาคีทำงานร่วมกับนานาชาติ และเราได้ประกาศเป้าหมายในการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emission) ในปี 2065 เพราะฉะนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงต้องร่วมกันทำงานอย่างแข็งขันเพื่อไปสู่เป้าหมายนี้ ผ่านกลไกหลายอย่างรวมถึงแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน ที่ภาครัฐเองก็พยายามที่จะปรับปรุงรูปแบบการทำงานในหน่วยงานภาครัฐให้อยู่ในลักษณะ Close Loop เชื่อมต่อให้ทุกภาคส่วนทำงานไปในทิศทางเดียวกัน

“Circular Design หรือการออกแบบหมุนเวียน เป็นกระบวนการที่เข้ามาสนับสนุนการประกอบธุรกิจให้เกิดการทำงานเป็นเครือข่ายร่วมกัน ในส่วนของผู้ผลิตหรือผู้ประกอบการจะมีหลักการความรับผิดชอบที่เพิ่มขึ้น (Extended Producer Responsibility: EPR)  หรือทำให้วัสดุเหลือใช้เข้าสู่วงจรการผลิตได้ นอกจากนี้ ยังต้องให้ความสำคัญกับการทำให้เกิดมาตรการจูงใจสนับสนุนให้เกิดตลาดสินค้าเศรษฐกิจหมุนเวียนด้วย ในส่วนของ สอวช. ได้ทำ Policy Forum ร่วมกับเครือข่าย Thai-SCP ที่ท้ายที่สุดจะได้ข้อมูลมาทำเป็นสมุดปกขาว CE Innovation Ecosystem 2030 เพื่อให้เห็นเป็นภาพรวมการทำงานในด้านนี้ ที่จะมีระบบเชื่อมโยงกันอย่างครบวงจร” ดร. กิติพงค์ กล่าว

ด้านนางสาวธันยพร กริชทายาวุธ  ผู้อำนวยการสมาคมเครือข่ายโกลบอลคอมแพ็กแห่งประเทศไทย กล่าวว่า ในยุคที่โลกกำลังดำเนินเข้าสู่วิถีใหม่   เส้นทางของเศรษฐกิจและพฤติกรรมของผู้คนในสังคมได้เปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง ในวันนี้ ความยั่งยืนจึงไม่ใช่แค่เทรนด์ แต่คือกลยุทธ์ที่จะช่วยให้ธุรกิจ อยู่รอด เติบโต ท่ามกลางความผันผวนเปลี่ยนแปลง  CIRCO Hub Thailand อยากเห็นธุรกิจไทย “ก้าวนำด้วยการออกแบบหมุนเวียน” ด้วยพลังความคิดให้รอบด้านอย่างสร้างสรรค์  GCNT จึงมุ่งมั่นส่งเสริมศักยภาพทางธุรกิจให้ผู้ประกอบการไทย  ด้วยนวัตกรรมทางความคิดแบบ Circular Design ซึ่งช่วยให้ธุรกิจมีสายตาแบบ ”นวัตกร” มองเห็นโอกาสใหม่จากวัสดุธรรมดาที่เหลือจากการใช้งาน  เปลี่ยนทรัพยากรที่เคยสูญเสียไปให้กลายเป็นของที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจได้ โดยใช้กระบวนการของหลักสูตร CIRCO จากประเทศเนเธอร์แลนด์ ซึ่งช่วยให้ธุรกิจมากกว่า 1,000 ราย ในทั่วโลก สามารถปรับเปลี่ยนโมเดลเป็น Circular Business  ได้จริง

ในงานสัมมนาออนไลน์ครั้งนี้ นับเป็นครั้งแรกที่ตัวแทนจากภาคธุรกิจ ต่างขนาดหลากหลายอุตสาหกรรม ซึ่งผ่านการอบรมหลักสูตร CIRCO-Circular Design Thailand รุ่นที่ 1-4 ได้มาร่วมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ตรงบนเส้นทาง การเรียนรู้ การปรับวิธีคิด และประสบการณ์ในการเริ่มต้นประกอบธุรกิจ หรือสร้างผลิตภัณฑ์และบริการในรูปแบบ หมุนเวียนของตนเอง เพื่อสะท้อนเสียงจากคนทำงานตัวจริงไปยังภาครัฐถึงโอกาสและความท้าทาย ในการเปลี่ยนผ่านธุรกิจสู่เศรษฐกิจหมุนเวียน ของภาคธุรกิจในประเทศไทย

Rethink - การออกแบบระบบใหม่ที่ทำให้เกิดการหมุนเวียนของวัสดุทดแทนผลิตภัณฑ์เดิมและได้ประโยชน์ใช้สอยเดิม โดยบริษัท เอสซีจี เคมิคอลล์ จำกัด ได้แบ่งปันการปรับเปลี่ยนแนวคิด เรื่องการปรับตัวของธุรกิจที่สนใจทำงานเรื่อง CE โดยเป็น Design Catalyst Team ให้กับลูกค้า และบริษัท สยามแมคโคร จำกัด (มหาชน) แชร์ประสบการณ์การปรับเปลี่ยนวิธีคิดร่วมกับ Supply Chain โดยเฉพาะเรื่องการพัฒนาและส่งเสริมการใช้บรรจุภัณฑ์ที่ยั่งยืน (Sustainable Packaging) โดยเฉพาะกับผู้ประกอบการอาหาร โดยเริ่มจาก house brand ก่อน พร้อมทั้งชักชวนองค์กรอื่นให้ร่วมขับเคลื่อนไปด้วยกัน (Rethink Partnership)

Reuse - บริษัท แปลนครีเอชั่นส์ จำกัด บริษัท อุตสาหกรรมดีสวัสดิ์ จำกัด บริษัท เท็กซ์ไทล์ แกลเลอรี่ จำกัด ได้ให้มุมมองของ REUSE ในแง่การใช้ซ้ำให้ครบวงจรของอายุผลิตภัณฑ์ เช่น PLAN TOY พบว่าอายุใช้งานของของเล่นสั้น จึงริเริ่มโครงการการให้เช่าของเล่น เพื่อให้คนไทยมีโอกาสได้เข้าถึงของเล่นเด็กที่มีคุณภาพ หรือบริษัท เฟอร์นิเจอร์ไม้สัก ซึ่งมีการสูญเสียจากการแปรรูป จึงใช้การออกแบบเพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ได้มากที่สุด และการใช้หลักทำให้ทน ใช้วัสดุแปรรูป และการซ่อมแซม เพื่อให้เกิดการใช้ซ้ำให้มากที่สุด

Reduce - บริษัท ชิวกรีน จำกัด ปรับเปลี่ยนวัสดุและเปลี่ยนการออกแบบ Packaging ใหม่ ที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ เพิ่มการสื่อสารให้กลุ่มลูกค้า ในเรื่องการในการใส่ใจสิ่งแวดล้อม บริษัท พริ้นติ้ง โซลูชั่น จำกัด ได้ให้มุมมองเพิ่มเติมเรื่องการออกแบบบรรจุภัณฑ์ โดยเน้น Mechanics Design และทำความเข้าใจในเรื่องวัสดุให้เหมาะกับผลิตภัณฑ์  ด้านโรงแรมศิวาเทล มุ่งเน้นการลดและการใช้ประโยชน์จากเศษอาหารเหลือทิ้งจากโรงแรม โดยเริ่มการคิดจาก Back to Basic โดยเริ่มตั้งแต่การออกแบบเมนูอาหาร ไปจนถึงการนำเศษอาหารไปเพิ่มมูลค่า เช่น การทำปุ๋ย

Renew & recycle - บริษัท สุเอซ เซอร์วิสเซล (ประเทศไทย) จำกัด บริษัท แดรี่โฮม วิสาหกิจเพื่อสังคม จำกัด ได้แบ่งปันมุมมองว่า ควรมองทั้งระบบห่วงโซ่คุณค่า (value chain) ให้สามารถปิดวงจรได้ ไม่เพียงแค่ในสายการผลิตปกติเท่านั้น เช่น แดรี่โฮม ต้องการยกระดับจาก go green ไปสู่ go circular ด้วยการสร้างคุณค่าจากทรัพยากรการผลิต ที่ใช้ไม่คุ้ม เช่น การนำน้ำเสียในฟาร์มโคนมไปเลี้ยงสาหร่ายที่เป็นอาหารของไลเคน และนำไปเป็นอาหารในฟาร์มกุ้งก้ามกราม

ดร.วิจารณ์ สิมาฉายา ผู้อำนวยการสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย และประธานคณะอนุกรรมการขับเคลื่อน BCG Model สาขาเศรษฐกิจหมุนเวียน ได้มาร่วมแลกเปลี่ยนในประเด็นการออกแบบนโยบายของประเทศไทยด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน กล่าวว่า ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจหมุนเวียนจะต้องอาศัยการขับเคลื่อนด้วย Key Projects/Focus Sectors และนำแบบอย่างความสำเร็จไปขยายผลในกลุ่มอื่นๆ ต้องมีการพัฒนา CE Solution Platforms สร้างขีดความสามารถ ด้านนวัตกรรม เทคโนโลยี และเชื่อมโยงความรู้สู่เป้าหมาย มีการปรับแก้กฎ/ระเบียบที่เป็นอุปสรรค สร้างบุคลากร และสร้างสังคมเศรษฐกิจหมุนเวียน
ด้วยการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ของการผลิต การบริโภค และการใช้ชีวิต ด้วยการสร้างความรู้และความเข้าใจ สร้างตลาดเศรษฐกิจหมุนเวียน มีการพัฒนากลไกตลาดที่เหมาะสมมีแรงจูงใจเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง และที่สำคัญ คือ การทำงานร่วมกันทุกภาคส่วน ร่วมกับพันธมิตร ทั้งธุรกิจขนาดใหญ่ ขนาดเล็ก องค์กรหรือตัวบุคคล ทั้งในระดับโลก ระดับประเทศ และระดับท้องถิ่น

ในส่วนของมาตรการส่งเสริมของภาครัฐจากหน่วยงานอื่น ๆ อาทิ กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์มีนโยบายสำคัญในการดึงดูดความสนใจ เพื่อเปิดช่องทางให้ผู้ประกอบการไทยที่ทำธุรกิจเศรษฐกิจหมุนเวียนนำสินค้าออกสู่ตลาดต่างประเทศไทยได้ ด้านสถาบันการจัดการบรรจุภัณฑ์และรีไซเคิลเพื่อสิ่งแวดล้อมสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย มีนโยบายสำคัญคือการจัดเก็บบรรจุภัณฑ์ใช้แล้ว ในโครงการ Packback รวมถึงมีการผลักดันให้เกิดกฎหมาย EPR ในประเทศ หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (บพข.) มีกลไกที่สำคัญคือการให้ทุนสนับสนุนงานวิจัยที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจหมุนเวียน ให้สามารถนำงานวิจัยที่สำเร็จแล้วออกไปใช้ประโยชน์ได้ ในฝั่งของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) มีมาตรการสนับสนุนการลงทุน ในธุรกิจที่ดำเนินกิจการในแนวทางเศรษฐกิจหมุนเวียน และการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมด้วยการยกเว้นภาษีเงินได้ 3-8 ปี และธุรกิจที่มีการวิจัยและพัฒนา
ในด้านนี้ ยังสามารถขอส่งเสริมการลงทุนได้อีกด้วย

การสัมมนา “Rethink Together: Co-creating Circular Economy with Circular Design” ในครั้งนี้ ถือเป็นกุญแจสู่ ทรัพยากรทางความรู้และโอกาสสำหรับทุกภาคส่วนในการเริ่มต้น  ทำความเข้าใจบริบทของเศรษฐกิจแบบหมุนเวียน ที่เพิ่งเริ่มต้นในประเทศไทย นอกจากนี้ ยังเป็นโอกาสอันดีที่จะได้ร่วมรับฟังเสียงที่หลากหลายจากตัวแทนธุรกิจ ทั้งเล็ก และใหญ่ที่ได้มาบอกเล่าประสบการณ์ตรงจากการเรียนรู้ และเริ่มต้นลงมือทำ ซึ่งเป็นทั้งแรงบันดาลใจและกรณีศึกษา ที่จะช่วยผลักดันให้ผู้ประกอบการ ผู้สนใจ สื่อมวลชน และตัวแทนจากธุรกิจอื่นๆ ลุกขึ้นมาเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง เพื่อปรับเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจดั้งเดิมไปสู่ธุรกิจหมุนเวียนตลอดห่วงโซ่อุปทาน รวมถึงส่งเสริมการบูรณาการระหว่างองค์กร ให้เกิดความร่วมมือและโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ ที่สอดคล้องตามนโยบาย BCG Economy ที่จะพัฒนาประเทศ ไปสู่ความยั่งยืนได้ตามเป้าหมาย