เจออีกราย! แพ้สารพิษใน "มดตะนอย" ขั้นรุนแรง

ไม่ใช่เป็นกรณีแรก....สำหรับ หนุ่มสุพรรณบุรี 34 ปี ชาวสวนลำไยต้องจบชีวิตลง หลังโดนมดตะนอยกัด เพราะแพ้พิษอย่างรุนแรง โดยเมื่อวันที่ 21 กันยายนที่ผ่านมา หนุ่มวัย 34 ปี ได้เข้าแวะเข้าสวนไปดูลูกน้องทำงาน ขณะที่นั่งใต้ต้นลำไย ได้ถูกมดตะนอยกัดต่อยที่มือ ก่อนจะใช้มืออีกข้างปัดออก แล้วรีบเดินกลับไปขึ้นรถ พร้อมทั้งตะโกนบอกแฟนและเพื่อนให้รีบพาไปหาหมอ ระหว่างทาง หนุ่มรายนี้เริ่มหายใจไม่ออก เพื่อนลองให้ทานยาแก้แพ้ และดื่มน้ำตาม แต่ก็อาเจียนออกมา ก่อนจะหมดสติและเสียชีวิตในที่สุด

• หากย้อนไปเมื่อปี 2549 มีผู้เสียชีวิต เนื่องจากถูกมดตะนอยต่อยเพียงตัวเดียว เป็นชายไทย อายุ 39 ปี ถูกนำตัวส่งโรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ ในสภาพโคม่า เป็นเจ้าชายนิทรา 6 วัน ก็เสียชีวิต สาเหตุมาจาก ขณะกำลังหาปลาอยู่นั้นผู้ตายร้องด้วยความ ตกใจบอกว่าถูกมดตะนอยต่อย จึงรีบเข้าไปช่วยเหลือ ผู้ตายนอนหมดสติและ มีมดตะนอยขนาดใหญ่กัดติดอยู่ที่ง่ามมือ ระหว่างนำส่งโรงพยาบาล อาการทรุดหนัก หน้าดำคล้ำ และเป็นเจ้าชายนิทราตั้งแต่นั้น แพทย์ผู้รักษาแจ้งให้ทราบว่าอาการแพ้อย่างรุนแรง
• ปี 2554 อดีตสมาชิกสภา อบต.ย่านตาขาว จ.ตรัง ทางรพ.ย่านตาขาว ชันสูตรพลิกศพโดยแพทย์ลงความเห็นว่าเกิดอาการแพ้พิษมดตะนอยอย่างรุนแรง ทำให้เกิดอาการหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน ถูกมดตะนอยกัดเสียชีวิต

ซึ่งทางกรมวิทยาศาตร์การแพทย์ ได้เคยออกมาเตือนถึงอันตรายของมดตะนอยเกิดจากการที่มดตะนอยต่อยด้วยเหล็กใน มดเมื่อต่อยแล้วจะสามารถดึงเหล็กในกลับ ทำให้สามารถต่อยได้หลายครั้ง ผู้ถูกต่อยจะถูกต่อยซ้ำๆ ด้วยมดตัวเดิม เหล็กในที่ยื่นออกมาจากปลายท้องมดจะเชื่อมต่อกับต่อมพิษที่อยู่ภายในท้อง ซึ่งต่อมพิษจะผลิตสารประกอบโปรตีนและสารอัลคาลอยด์ และสารที่ทำให้ผู้ถูกต่อยเกิดอาการแพ้คือสารประกอบพวกโปรตีน โดยสารโปรตีนเหล่านี้จะทำให้ผู้ถูกต่อยมีอาการต่าง ๆ

ศ.นพ.วินัย วนานุกูล ภาควิชาอายุรศาสตร์ และ ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี เคยกล่าวว่า เมื่อถูกแมลงกัดความเจ็บป่วยที่จะเกิดขึ้นได้ 2 ชนิด คือ

1.เกิดจากพิษจากแมลงโดยตรง

2.เกิดการแพ้สารที่แมลงปล่อยออกมา มีการแพ้ชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "anaphylaxis" สามารถทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้

การแพ้สารพิษในแมลง กรณีนี้ไม่ขึ้นกับจำนวน หรือขนาดของสารที่ได้รับอาจจะเพียงเล็กน้อยเท่านั้น แต่ขึ้นอยู่กับสภาวะร่างกายของแต่ละคน เช่น บางคนโดนต่อต่อย แต่ไม่มีการแสดงอาการใด ๆ ในขณะที่อีกคนร่างกายแพ้สารพิษจากตัวต่อ แม้ได้รับพิษจากต่อเพียง 1 ตัว ก็อาจทำให้เกิดอาการแพ้ เป็นอันตรายต่อร่างกาย จนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้

การสังเกตอาการแพ้พิษ

-อาการเริ่มต้นจะมีผื่นบวมแดงขึ้นตามตัวอย่างผิดปกติ

-บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสียร่วมด้วย

-ตามมาด้วยอาการหายใจลำบาก อึดอัด แน่นหน้าอก

-ความดันเลือดตก

-ระยะเวลาในการแสดงอาการจะต่างกันออกไป ตั้งแต่เป็นนาที จนถึงเป็นชั่วโมง

การปฐมพยาบาล

ถ้าผู้ป่วยมีอาการไม่รุนแรงทางการหายใจ ทางการเต้นของหัวใจ และ/หรืออาการขึ้นผื่นรุนแรง การปฐมพยาบาล คือ

-ล้างบริเวณที่ถูกกัดต่อยเบาๆให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำสะอาด

-ต่อจากนั้นใช้ขูดเบา ๆ บริเวณที่ถูกกัดต่อย เพื่อเอาเหล็กในของสัตว์ที่กัดต่อยออก เพราะเหล็กในเหล่านี้ยังมีพิษอยู่เมื่อไม่เอาออก ร่างกายจะได้รับพิษสูงขึ้น อย่าใช้วิธีบีบ หรือกดเพราะจะทำให้เนื้อเยื่อบวมช้ำและได้รับพิษสูง ขึ้น

-ประคบบริเวณถูกกัดต่อยด้วยความเย็นเพื่อลดการปวด บวม และอาการคัน

ลักษณะของ "มดตะนอย"

-ลำตัวยาวประมาณ 5 มิลลิเมตร

-ส่วนหัวและส่วนท้องเป็นสีเข้มเกือบดำ

-ส่วนอกเป็นสีน้ำตาลเหลืองจนถึงสีส้ม รอยต่อระหว่างอกและท้องมีลักษณะเป็นปุ่มนูน 2 ปุ่มมีสีน้ำตาลเหลืองจนถึงสีส้มเช่นกัน

-หนวดมี 12 ปล้อง

-กรามมีขนาดใหญ่

-ท้องมีลักษณะเป็นรูปไข่ โดยที่ปลายท้องจะมีเหล็กในยื่นออกมาให้เห็นได้เด่นชัด

-ชอบทำรังอยู่บริเวณบนต้นไม้ใหญ่และต้นไม้ที่ตายแล้ว โดยจะเห็นเป็นโพรงอยู่ภายในต้นไม้

-มดตะนอยจะกินซากแมลงเล็ก ๆ เป็นอาหาร และจะออกหากินอยู่บริเวณต้นไม้และพื้นดินใกล้เคียงที่อาศัย