ถอดบทเรียน! กำจัดหอยเชอรี่เอเลี่ยนสปีชีส์ สู่การรับมือ “ปลาหมอคางดำ”

เอเลียน สปีชีส์ คืออะไร? ทำไมต้องกำจัด

ระบบนิเวศจะไม่สมบูรณ์อีกต่อไป ถ้ามี เอเลียน สปีชีส์ (Alien Species) เข้ามาทำลายล้าง หลายคนอาจสงสัยว่าเอเลียน สปีชีส์ มันคืออะไร แล้วมันทำลายสิ่งแวดล้อมระบบนิเวศได้อย่างไร โดยหากพูดให้เข้าใจง่ายๆ เอเลียน สปีชีส์ ก็คือ สิ่งมีชีวิตชนิดพันธุ์ต่างถิ่น ที่อาจก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง และส่งผลเสียต่อระบบนิเวศดั้งเดิมได้ โดยเอเลียน สปีชีส์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้

• สิ่งมีชีวิตชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่ไม่รุกราน (Non-invasive Alien Species)
• สิ่งมีชีวิตชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่รุกราน (Invasive Alien Species)

ที่ผ่านเอเลียน สปีชีส์ ทำลายระบบนิเวศไทยเพียงใด

สำหรับประเทศไทยเป็นอีกหนึ่งประเทศที่ได้รับผลกระทบจาก เอเลียน สปีชีส์ รุกราน อย่างเช่น ที่ผ่านมาไม่นานมานี้เกิดกการระบาดของอิกัวนาเป็นจำนวนมากในพื้นที่เมืองละโว้ จ.ลพบุรี จึงได้มีการเร่งกำจัดเพื่อไม่ให้สร้างผลกระทบในบริเวณนั้น  ส่วนล่าสุดก็มีเจอกับเอเลียน สปีชีส์ อย่าง ปลาหมอสีคางดำ ซึ่งเป็นสัตว์ต่างถิ่นชนิดรุกรานระบบนิเวศ มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา พบแพร่กระจายอยู่บริเวณชายฝั่งแอฟริกาตะวันตกเฉียงเหนือ

ปัจจุบันมีการนำเข้าพันธุ์ปลาหมอสีคางดำในหลายประเทศ ซึ่งในประเทศไทยที่มีรายงานเข้ามาตั้งแต่ปี 2553 ปลาชนิดนี้สามารถอยู่ได้ในน้ำเกือบทุกประเภท และสามารถแพร่พันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว  กินทั้งพืช สัตว์ แพลงก์ตอน ลูกปลา ลูกหอยสองฝา รวมถึงซากของสิ่งมีชีวิต

นอกจากนี้พบว่าปลาหมอสีคางดำยังชอบกินลูกกุ้งทะเล โดยเฉพาะกุ้งกุลาดำ กุ้งขาวแวนนาไม กุ้งแชบ๊วย ลูกปลาวัยอ่อน และยังสามารถย่อยกุ้งได้ภายในระยะเวลาไม่ถึง 30 นาที จึงเป็นสาเหตุว่าทำไมปลาหมอสีคางดำถึงมีความต้องการอาหารอยู่ตลอดเวลา และทำให้สัตว์น้ำอื่นๆ ตามเรียบ

 

จ.สมุทรสาคร-กทม. เร่งแก้ไขปลาหมอคางดำ

ล่าสุดที่จ.สมุทรสาคร พบมีการระบาดของปลาหมอสีคางดำอย่างหนักในแหล่งน้ำจืดและน้ำกร่อย จากการสำรวจล่าสุด 4 เดือน จับปลาหมอคางดำได้เกือบ 5 แสนกิโลกรัม ปัญหาดังกล่าวเริ่มทวีความรุนแรง จึงทำให้ประมงจังหวัดสมุทรสาคร ได้จัดกิจกรรมลงแขกลงคลอง ให้ชาวประมงในพื้นที่ ลงพื้นที่มาช่วยกันจับปลาหมอสีคางดำ เพราะสร้างผลกระทบให้สัตว์น้ำบริเวณนั้นเป็นอย่างมาก ทำให้ชาวประมงได้รับความเดือดร้อน

ในส่วนของพื้นที่ กทม. บางพื้นที่ก็มีการระบาดของปลาหมอสีคางดำ เช่นกัน ล่าสุดกทม.กำลังหาทางสกัด "ปลาหมอคางดำ" พร้อมจ่อลงทะเบียนเยียวยาเกษตรกร โดย วันนี้ 13 ก.ค.2567 นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร (กทม.) ลงพื้นที่สถานีสูบน้ำและประตูเรือสัญจร คลองสนามชัย-บางขุนเทียน ติดตามปัญหาปลาหมอคางดำระบาด ซึ่งในพื้นที่กรุงเทพฯ มีการแพร่ระบาดในเขตบางขุนเทียน ทุ่งครุ บางบอน ส่งผลให้เกษตรกรกว่า 900 คน ผู้เลี้ยงกุ้ง-เลี้ยงปลา ได้รับผลกระทบจากปลาหมอคางดำที่กินไข่ปลาและปลาเล็ก ส่งผลต่อราคาและร้านอาหาร

ทั้งนี้กทม.จะร่วมมือและหาทางเยียวยาเกษตรกรที่รายได้ลดลง และจากนี้จะเปิดลงทะเบียนและหามาตรการสกัดไม่ให้ปลาหมอคางดำแพร่ระบาดเข้าไปในพื้นที่กรุงเทพฯ ฝั่งตะวันออก ซึ่งอาจใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วย อย่างไรก็ตาม กทม.จะต้องรับฟังความเห็นจากกรมประมงเป็นหลัก เพราะเป็นผู้เชี่ยวชาญ ขณะนี้พบการแพร่ระบาดใน 3 เขตพื้นที่ของ กทม.และเกรงว่าจะแพร่ระบาดไปยังฝั่งตะวันออกเช่นกัน

อย่างไรก็ตามจะเห็นได้ทั้งหมดที่กล่าวมา คือ เอเลี่ยนสปีชีส์ ที่ทำลายระบบนิเวศไทย จึงทำให้ต้องหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเร่งหาแนวทางรับมือ และในอดีตไทยก็มีบทเรียนราคาแพงจากหอยเชอรี่เอเลี่ยนสปีชีส์ ที่ทำลายนาข้าวพังทลายในหลายจังหวัด

ซึ่ง“หอยเชอรี่” เป็นหอยน้ำจืดที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาใต้ โดยประเทศไทยรับหอยชนิดนี้มาจากญี่ปุ่นและไต้หวันอีกที เพื่อนำมากำจัดตะไคร่น้ำและเศษอาหารในตู้ปลา และกลายเป็นไอเท็มฮอตฮิตที่นิยมเลี้ยงกันในช่วงปี 2530 ภายหลังมีคนคิดจะเพาะพันธ์ขายเพื่อเป็นสัตว์เศรษฐกิจเพื่อการบริโภค เนื่องจากสถาบันหัวใจและปอดแห่งชาติของแคนาดา ระบุว่า หอยเชอรี่อุดมไปด้วยคุณค่าทางอาหารมากมาย แต่กลับไม่เป็นที่นิยม จึงนำหอยเชอรี่ปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติ

หอยเชอรี่กลายเป็นปัญหา สร้างความปวดหัวให้แก่ชาวนา ชาวไร่อย่างมาก เพราะหอยเชอรี่สามารถกัดกินต้นกล้าข้าวในนาได้เป็นไร่ แถมขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว กำจัดเท่าไหร่ก็ไม่หมดไม่สิ้น

แต่แล้วจุดเปลี่ยนของหอยเชอรี่ก็มาถึง เมื่อชาวบ้าน “เปิดใจ” ลองลิ้มชิมรสหอยเชอรี่ เอาไปใส่ใน “ตำป่า” ปรากฏว่า เนื้อสัมผัสของหอยนุ่มหนึบ ซึมซาบน้ำส้มตำได้ดี จากวันนั้นจนถึงวันนี้หอยเชอรีก็กลายเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในเมนูตำป่าอีกเลย แถมในปัจจุบันยังนำหอยเชอรี่ไปทำเมนูต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้นและได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ อีกด้วย

ปัจจุบันหอยเชอรี่จึงกลายเป็นสัตว์เศรษฐกิจไปในทันที มีการจับขายส่งพ่อค้าคนกลาง ตลอดจนเปิดฟาร์มเลี้ยงหอยเชอรี่เพื่อการบริโภค สร้างรายได้ให้แก่ชาวนาได้อีกทาง และถ้าเราจะนำปลาหมอคางดำมาเป็นสัตว์เศรษฐกิจแบบหอยเชอรี่ก็คงไม่ผิด ! 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• อีกัวนาเขียว เอเลี่ยนสปีชีส์ ผู้กร่อนทำลายระบบนิเวศของชาวบ้าน จ.ลพบุรี

• ขายหอยเชอรี่! รายได้ดีหลังฤดูทำนาของชาวยโสธร

• แปรรูปหอยเชอรี่เป็นเมนูเด็ดส้มตำ สร้างรายได้งามให้ชาวอุดรฯ