อัลกอริทึมโซเชียลมีเดีย: ฟีดที่รู้ว่าคุณ “ไม่เลื่อนผ่าน”

ลองนึกถึงเวลาเราเผลอหยุดดูข่าวดราม่าบันเทิง แม้จะไม่ได้กดไลก์หรือแชร์ แค่หยุดอ่านข้อความ วันต่อมาฟีดของเราก็เต็มไปด้วยข่าวแนวเดียวกันอีกหลายโพสต์

มันจึงไม่แปลกที่ข่าวชู้สาวหรือดราม่าทางอารมณ์จะวนกลับมาอยู่หน้าฟีดของคุณซ้ำ ๆ — เพราะอัลกอริทึมเรียนรู้ว่า นั่นคือสิ่งที่คุณ “ไม่เลื่อนผ่าน”

อัลกอริทึมต้องการอะไรจากคุณ?

อัลกอริทึมไม่สนว่าเรื่องนั้นทำให้คุณรู้สึกยังไง มันไม่ถามว่า “คุณโอเคมั้ย” มันแค่สนใจว่า “คุณอยู่กับมันนานเท่าไหร่”

เพราะเป้าหมายของมันไม่ใช่ให้คุณรู้สึกดีขึ้น แต่มันแค่อยากให้ คุณอยู่ต่อ

จากรายงาน DataReportal ปี 2024 คนไทยมีบัญชีโซเชียลมีเดียกว่า 49.1 ล้านคน คิดเป็น 68.3% ของประชากรทั้งหมด และคนทั่วโลกใช้เวลาเฉลี่ยกว่า 2 ชั่วโมง 21 นาทีต่อวัน บนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย (DataReportal, 2025)

ยิ่งคุณอยู่ได้นานเท่าไหร่...ระบบก็ยิ่งทำงานได้ “แม่นยำ” ขึ้น และหนึ่งในสิ่งที่แม่นยำมากที่สุดคือ — “การเสิร์ฟสิ่งที่คุณเคยหยุดดู”

แล้วอัลกอริทึมคืออะไร?

คำว่า “อัลกอริทึม” (Algorithm) มาจากชื่อของ Al-Khwarizmi นักคณิตศาสตร์ชาวเปอร์เซียในศตวรรษที่ 9 ผู้เขียนตำราการแก้สมการที่กลายเป็นรากฐานของวิทยาการคอมพิวเตอร์

ในอดีต อัลกอริทึมคือเครื่องมือแห่งความรู้ ปัจจุบัน มันยังคงเป็นเครื่องมือ — แต่กลายเป็นเครื่องมือที่ ตัดสินใจแทนเรา มากขึ้นทุกวัน

อัลกอริทึมบนโซเชียลมีเดียทำงานอย่างไร?

มันทำหน้าที่เหมือนบรรณาธิการส่วนตัว ที่เลือก “สิ่งที่คุณน่าจะอยากเห็น” จากพฤติกรรมที่คุณเคยทำ

เสียงสะท้อนจากผู้เชี่ยวชาญ

• Tristan Harris (อดีต Google): “อัลกอริทึมที่มีประสิทธิภาพสูงกำลังบ่อนทำลายจิตวิญญาณของมนุษย์และประชาธิปไตยของเรา” – Bookey
• Jaron Lanier: “อัลกอริทึมของโซเชียลมีเดียมักปรับตัวเพื่อให้ได้ engagement มากขึ้นและกำไรมากขึ้น” – Goodreads
• Elon Musk: “อัลกอริทึมของ X (Twitter) ผลักดันเนื้อหาเชิงลบมากเกินไป” – The Verge

แล้วคุณล่ะ...เลือกเสพ หรือถูกเลือกให้เสพ?

ดูข่าวเศร้า → อัลกอริทึมคิดว่า “คุณชอบเศร้า”
ดูดราม่า → มันก็เสิร์ฟดราม่าอีก
หยุดดูชีวิตคนอื่นนาน → มันยิ่งส่งคลิปแบบนั้นมาเรื่อย ๆ

เพราะมันไม่ได้วิเคราะห์จิตวิทยา มันแค่เรียนรู้จากสิ่งที่คุณ “ไม่เลื่อนผ่าน”

บทสรุป: อยู่กับอัลกอริทึมอย่างมีสติ

อัลกอริทึมไม่ผิด มันไม่ได้มีเจตนาร้าย มันแค่ทำหน้าที่ตามข้อมูลที่คุณป้อนให้

มันจึงไม่ใช่ศัตรู แต่คือ “กระจก” ที่สะท้อนว่าเราหยุดอยู่กับอะไร

คุณมีสิทธิเลือก: จะดูต่อหรือจะกดออก จะเสพแบบรู้ทัน หรือเสพแบบหลงไปโดยไม่รู้ตัว

ในยุคที่ฟีดไวกว่าใจ การรู้ว่าเมื่อไหร่ควรเลื่อนผ่าน อาจเป็นทักษะสำคัญที่สุดของชีวิตดิจิทัล

FAQ

Q: ทำไมเราถึงเห็นคอนเทนต์เดิม ๆ ในฟีดบ่อย?

A: เพราะอัลกอริทึมวิเคราะห์จากสิ่งที่คุณหยุดดู คลิก หรือมีส่วนร่วม โดยไม่ได้แยกแยะว่าเนื้อหานั้นดีหรือไม่ดีต่อใจคุณ

Q: จะแก้ปัญหาฟีดดราม่าได้อย่างไร?

A: เริ่มจาก unfollow แหล่งที่คุณไม่อยากเห็น, ตั้งเวลาใช้โซเชียล, ติดตามบัญชีที่ให้พลังบวก และสำรวจอารมณ์ของตัวเองเมื่อเสพคอนเทนต์แต่ละประเภท

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• Digital Detox คือ พักใจ ลดเวลาโลกออนไลน์ ฟื้นฟูใจในยุคข้อมูลท่วม
• เจาะพฤติกรรม Gen Z ไม่ตอบแชต ไม่ได้หมายความว่าไม่รัก จริงหรือไม่ ?
• การ offline คือ privilege เมื่อวางมือถือ = การพักผ่อนต้องมีต้นทุน