Polar Vortex คืออะไร จริงเท็จอย่างไร เกี่ยวข้องกับอากาศหนาวในไทยไหม?

ช่วงนี้กระแสของปรากฎการณ์ Polar Vortex คืออะไร ? กำลังเป็นที่น่าสนใจอันเกี่ยวเนื่องมาจากสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปและสัมผัสได้โดยตรงทั้งในและต่างประเทศ ในช่วงตั้งแต่ 1-4 เมษายนที่ผ่านมมา ทุกพื้นที่ทั่วประเทศไทยสัมผัสได้กับอากาศเย็นในฤดูร้อนเดือนเมษายน

เป็นที่น่าสนใจว่าอากาศหนาวในหน้าร้อนนั้นเกิดขึ้นได้อย่างไร ผิดปกติไหม หลาย ๆ เพจ หลาย ๆ สำนักข่าวได้นำเสนอในด้านของปรากฎการณ์ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ และการเปรียบเทียบการชี้แจงของกรมอุตุฯว่าปรากฎการณ์ดังกล่าวเกี่ยวเนื่องกับอากาศเย็นที่กำลังเกิดขึ้นอยู่จริงหรือเปล่า

บทความนี้ จะพาไปทำความเข้าใจและรู้จักกับปรากฎการณ์ Polar Vortex แบบเข้าใจง่ายๆกับเพจวิทย์นอกห้อง และมองไปยังข้างหน้าว่าในอนาคตเป็นไปได้ไหมที่ปรากฎการณ์ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ นี้จะเกิดขึ้นในประเทศไทย และหากเกิดปรากฏการณ์นี้ทั่วโลก จะเกิดอะไรขึ้น อันตรายและรุนแรงมากแค่ไหน แล้วเป็นไปได้ไหมที่อากาศหนาวที่เกิดขึ้นในประเทศไทยนี้เป็นผลมาจาก Polar Vortex

Polar Vortex คืออะไร?

เบื้องต้นข้อมูลจกเว็บไซต์ NOAA หรือ องค์การบริหารมหาสมุทรและชั้นบรรยากาศแห่งชาติ (National Oceanic and Atmospheric มีทฤษฎีหนึ่งอธิบายการเกิดของปรากฎการณ์ดังกล่าวว่า Polar Vortex เกิดจากบริเวณความกดอากาศต่ำในชั้นบรรยากาศสตราโตสเฟียร์เหนือขั้วโลกเหนือและขั้วโลกใต้

ซึ่งเป็นพื้นที่กว้างของอากาศเย็นที่หมุนวนอยู่ในบริเวณขั้วโลก โดยเฉพาะในฤดูหนาว กระแสน้ำวนขั้วโลกจะขยายตัวและพัดทวนเข็มนาฬิกา ส่งผลให้เกิดการผลักอากาศเย็นลงมาทางใต้ โดยส่วนมากจะเกิดขึ้นกับประเทศเขตอบอุ่น เช่น ยุโรป อเมริกาและจีน เป็นต้น

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• Polar Vortex คืออะไร ? สภาวะแปรปรวน "อากาศเย็นฉับพลัน"

• กรมอุตุฯ แจง อากาศเย็นวูบไม่ใช่ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ (Polar Vortex)

• โพลาร์ วอร์เท็กซ์ คือที่มาของอากาศเย็นลงกะทันหัน

• ทุบสถิติ! ขั้วโลกใต้ จุดเย็นที่สุด ร้อนขึ้น38 องศา °C ปัญหาโลกร้อนกำลังแย่

• อัพเดตอุณหภูมิโลก 141 ปีผ่านไป โลกร้อนขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

หากอธิบายให้เห็นภาพง่ายๆ คือ ลูกโลกของเรา ประเทศไทยอยู่ในแถวเส้นศูนย์สูตร เป็นพื้นที่เขตร้อน ถัดขึ้นไปแถวประเทศจีน อเมริกา และยุโรป เป็นพื้นที่เขตอบอุ่น และถัดขึ้นไปคือขั้วโลก จะเป็นละติจูดสูงสุด เช่น แถวอาร์กติกและกรีนแลนด์ ซึ่งในแต่ละเขตจะมีชุดกระแสอากาศของใครของมันอยู่อย่างละชุด

ดังนั้น Polar Vortex คือชุดกระแสอากาศของขั้วโลกที่หมุนวนอยู่ในบริเวณนั้น ปกติแล้วจะไม่ค่อยย้วยลงมาข้างล่างมากเท่าไหร่ เพราะว่ากระแสลมดังกล่าวจะมีกำแพงอากาศที่เรียกว่า Arctic jet stream หรือ Polar jet stream คอยป้องกันไม่ให้กระแสอากาศดังกล่าวไหลย้วยลงมาด้านล่าง

โพลาร์ วอร์เท็กซ์ มีโอกาสย้วยลงมาได้ไหม อย่างไร มาถึงประเทศไทยได้หรือเปล่า?

คำตอบคือ Polar Vortex สามารถย้วยและพัดสู่ประเทศด้านล่างได้ ตามทฤษฎีในช่วงหลังกล่าวว่า การที่มันเสียสมดุลและย้วยลงมานั้น มันอาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ และเกิดจากการอุ่นขึ้นของชั้นบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ ที่เรียกว่า (Atmospheric circulation)

แต่ว่าทฤษฎีไหนจะถูกต้องอย่างไร ไม่สามารถฟันธงได้แบบชัดๆ แต่มีความเป็นไปได้ที่การย้วยของ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ ไหลลงมาด้านล่าง อันเนื่องมาจากภาวะโลกร้อนหรือการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ทำให้กำแพง Polar jet stream อ่อนกำลังลง พอกำแพงมันอ่อนลง มันเลยทำให้กำแพงย้วยลงมาด้านล่างไปยังเขตอบอุ่น แต่ส่วนใหญ่จะมาถึงแค่เขตอบอุ่นเท่านั้น ไม่ถึงเขตร้อนแบบประเทศไทยบ้านเรา

ข้อเท็จจริงของอากาศเย็นในประเทศไทย

ตามที่กรมอุตุฯแจ้งว่า อากาศหนาวที่เกิดขึ้น เป็นผลมาจากอิทธิพลของความกดอากาศสูงหรือมวลอากาศเย็นกำลังค่อนข้างแรงจากประเทศจีนแผ่ลงมาปกคลุมประเทศไทยตอนบน และในบางพื้นที่มีความแปรปรวนของฝนฟ้าอากาศ เช่น บางพื้นที่ในช่วงกลางวันอาจมีอากาศร้อนจัด และบางพื้นที่ในภาคเหนือมีฝนฟ้าคะนองบางพื้นที่ พร้อมชี้แจงว่าปรากฎการณ์ Polar Vortex ที่หลายเพจกล่าวถึงนั้นไม่ได้เกี่ยวข้องกับอากาศเย็นที่เกิดขึ้นในไทย

วิเคราะห์ประเด็นโต้แย้งระหว่าง ปรากฎการณ์ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ ของผู้เชี่ยวชาญทางวิทยาศาสตร์กับกรมอุตุนิยมวิทยา

ในกรณีของอากาศหนาวที่คนไทยเราสัมผัสกันในทุกภูมิภาค ทำให้เกิดคำถามและข้อสงสัยว่ามันปกติหรือไม่ และไม่นานหลังจากข้อสงสัยได้กำเนิดขึ้น เพจให้ความรู้ต่างหรือแม้กระทั่งนักวิชาการก็ได้ออกมาอธิบายถึงปรากฎการณ์ Polar Vortex ซึ่งต้องกล่าวตามตรงว่าข้อมูลของกรมอุตุฯนั้น แม่นยำกว่ามากและมีข้อมูลการรายงานตามแบบแผนและพูดถึงสโคปเฉพาะประเทศไทย ซึ่งก็ไม่ได้ผิดแต่อย่างใด

แต่สิ่งที่กรมอุตุฯไม่ได้กล่าวถึง ถึงความผิดปกติของอากาศ มีสาเหตุมาจากอะไร ทำไมอากาศหนาวจากจีนถึงทะลักลงมาไทยในช่วงหน้าร้อน

ทางเพจวิทย์นอกห้อง ได้อธิบายมุมมองไว้ว่า หากเรามาดูแบบจำลองทางฟิสิกส์บรรยากาศหรือทางภูมิอากาศ ที่มีการรันโมเดลในคอมพิวเตอร์ ซึ่งตอนนี้มีโมเดลหลายแบบที่บ่งชี้ว่า มีความเป็นไปได้ที่ Polar Vortex จะดันกลุ่มกระแสอากาศในเขตจีนที่ย้วยมาจากด้านบนให้ลงมาที่ไทยอีกต่อหนึ่ง เหมือนโดมิโน แต่ไม่ได้ไหลลงมากระทบไทยโดยตรง เพราะหากลงมาโดยตรงจะไปติดที่ภูเขาหิมาลัย และไทยอยู่ในเขตร้อน มันรับแสงได้เยอะ ถ้าไหลลงมาก็จะอุ่นขึ้นเพราะเจอแดดเยอะ

มีความเป็นไปได้ไหม ที่จะกระทบกับประเทศไทยในอนาคต ถ้าเกิดการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศรุนแรงขึ้น?

เพจวิทย์นอกห้องกล่าวว่า “ด้วยความที่การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ หรือ Climate change ในปัจจุบัน เวลาเราทำนายว่าอีก 10 ปี 20 ปี 100 ปี ผลมันจะเป็นอย่างไร เหมือนที่ผมเขียนในเพจฮะ ว่าโลกของเรามันเป็น complex system คือมันเป็นระบบที่ซับซ้อน มันมีตัวแปรเยอะมากที่อยู่ในโลกของเรา คือการที่มันเป็นระบบซับซ้อนเนี่ย ที่มันมีตัวแปรเยอะๆเนี่ย มันทำให้เกิด chaos หรือความโกลาหลขึ้น นั่นหมายความว่าเราไม่สามารถทำนายผลกระทบในระยะยาวๆได้”

แต่ถ้าใช้คำว่า “คาดการณ์” ก็สามารถเป็นไปได้ แต่ไม่ฟันธงว่าจะเกิดขึ้นจริง เพราะโลกนี้ก็ไม่มีใครตอบได้

หากมองในด้านของผลกระทบในด้านของเศรษฐกิจและผลผลิตทางการเกษตรว่าจะมีผลกระทบหรือไม่ในอนาคต

ถ้าเราเชื่อโมเดลของกรมอุตุ ทางอุตุบอกว่า ไออากาศเย็นแบบนี้จะอยู่ได้ 7 วัน เพราะฉะนั้น อากาศเย็นมันจะเย็นไม่กี่วัน มันอาจจะกระทบไม่มาก แต่ว่ามันอาจจะไปกระทบเรื่องสุขภาพมากกว่า เช่น คนทางภาคเหนือที่เจออากาศเย็นฉับพลัน อาจส่งผลต่อกลุ่มผู้อ่อนไหว หรือคนเป็นภูมิแพ้ต่อสภาพอากาศได้ง่าย มากกว่า

สรุปจากผู้เขียน

Polar Vortex ที่กล่าวถึงกันอยู่นั้นเป็นกระแสลมของขั้วโลก ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นปกติของเขตขั้วโลก ซึ่งหากเกิดการรั่วไหลหรือกระแสอากาศย้วยลงมาจะไหลไปเฉพาะในเขตพื้นที่อบอุ่นเท่านั้น เช่น จีน ยุโรปและอเมริกา

แต่จากโมเดลและทฤษฎีทางฟิสิกส์ มีความเป็นไปได้ที่อากาศหนาวในประเทศไทยที่เกิดขึ้นในฤดูร้อนนั้น เป็นผลกระทบแบบโดมิโนมาจากโพลาร์ วอร์เท็กซ์ ได้ ด้วยการผลักอากาศหนาวของจีนลงมายังไทยอีกต่อหนึ่ง

ดังนั้นการคาดการณ์และการรายงานจากกรมอุตุไม่มีใครผิด และมีความเป็นไปได้แทบจะทุกทฤษฎีหากมีความเชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

ในด้านของเป็นไปได้ไหมที่จะเกิดขึ้นในไทยแบบทางตรง คำตอบคือยังเป็นไปไม่ได้ เนื่องจากประเทศไทยอยู่ในเขตร้อน หากกระแสลม Polar Vortex จะลงมาต้องเจอกับภูเขาหิมาลัยหรือภูเขาในทิเบตและจีนก่อน ปราการที่สองคืออากาศของภูมิประเทศเป็นเขตร้อน หากพัดมาจะถูกเปลี่ยนเป็นกระสมที่อบอุ่นเพราะเจอแดดเมืองไทยนั่นเอง

และอากาศหนาวที่เผชิญอยู่นี้จะเกิดขึ้นเพียงไม่กี่วันเท่านั้น เดี๋ยวก็กลับมาเป็นปกติ แต่ใดๆแล้ว ผลกระทบดังกล่าวมีความเป็นไปได้ที่จะเกี่ยวเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศที่แปรปรวนมากขึ้นทั่วโลก

เกร็ดความรู้เพิ่มเติม : คำว่า ภาวะโลกร้อนกับการเปลี่ยนแปลงของภูมิสภาพอากาศเหมือนหรือต่างกันอย่างไร?

ภาวะโลกร้อน : อุณหภูมิของทั้งโลกร้อนขึ้นอุ่นขึ้น อุณหภูมิเฉลี่ยของโลกร้อนขึ้น ซึ่งการที่อุณหภูมิเฉลี่ยของทั่วโลกเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ

การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ : มีความซับซ้อนกว่าภาวะโลกร้อน เช่น ภูมิอากาศของแต่ละพื้นที่บนโลกมันจะรวน มีความผันผวน ตรงที่ร้อนก็อาจจะร้อนขึ้นไปอีก หรือตรงที่ร้อนอาจจะฝนตกเยอะ หรือตรงที่ร้อนอาจจะเย็น หรือตรงที่เย็นก็เย็นมากขึ้นหรือร้อนมากขึ้น อันนี้คือการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

ที่มาข้อมูล

https://www.noaa.gov/multimedia/infographic/science-behind-polar-vortex-you-might-want-to-put-on-sweater

กรมอุตุนิยมวิทยา

เพจวิทย์นอกห้อง

https://www.severe-weather.eu/global-weather/polar-vortex-returns-usa-europe-winter-2021-2022-fa/