‘ทะเล’ ไม่ใช่ที่ทิ้ง! แต่ทำไม ‘ขยะพลาสติก’ กลับเกลื่อนทะเล

พลาสติกทุกรูปแบบที่อำนวยความสะดวกให้เราตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ชี้ชัดว่า ทำลายระบบนิเวศทางธรรมชาติในปัจจุบัน โดยเฉพาะ ระบบนิเวศทางทะเล ที่เสียหายและเสื่อมโทรมหนักหนาสาหัสขึ้นทุกวัน เพราะกลายเป็นปลายทางของขยะทุกรูปแบบ โดยเฉพาะ ขยะพลาสติก ที่ย่อยสลายยากและนานสุดๆ

ขยะพลาสติกในทะเลเยอะจริง นี่คือ 7 สิ่งที่ประเทศไหนๆ ก็เจอ

• ก้นบุหรี่ 
• พลาสติกห่ออาหาร 
• ขวดน้ำดื่ม 
• หลอด 
• ถ้วยและจาน 
• ฝาขวด 
• ถุงพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง 

มนุษย์ยังไม่ไหว แล้วสัตว์ทะเลจะไหวเหรอ

• ไม่ว่าจะด้วยความตั้งใจหรือไม่ก็ตาม สัตว์ทะเลอาจถูกจับหรือถูกฆ่า เพราะโดนอวนหรือตาข่ายใดๆ ลากติดไปได้ 
• แหล่งอาหารตามธรรมชาติลดลง สัตว์ทะเลอาจคิดว่าขยะพลาสติกนั้นเป็นอาหารกินได้ โดยขยะพลาสติกที่น่ากังวลที่สุดคือ ขยะพลาสติก โดยเฉพาะที่มีขนาดเล็กมากในระดับ ไมโครพลาสติก ยิ่งย่อยสลายยากเข้าไปใหญ่

'ไมโครพลาสติก' ที่เขาพูดกัน มันคืออะไร?

ไมโครพลาสติก (Microplastics) ก็คือ พลาสติกที่มีอนุภาคเล็กมากๆ โดยมีเส้นผ่าศูนย์กลางเล็กกว่า 5 มิลลิเมตร ซึ่งมักเกิดจากการย่อยสลายหรือแตกหักของขยะพลาสติกขนาดใหญ่ หรือไม่ก็เป็นพลาสติกที่ผ่านการผลิตให้มีขนาดเล็ก สำหรับการใช้งานเฉพาะ รวมถึงเป็นพลาสติกที่จะเข้าสู่กระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์พลาสติกอื่นๆ ต่อไป

ปัญหาสำคัญที่เกิดจากไมโครพลาสติก

• สามารถแพร่กระจาย สะสม ตกค้างในสิ่งแวดล้อมได้ง่าย ทั้งในน้ำและในตะกอนดิน
• ไม่ใช่วัสดุตามธรรมชาติจึงย่อยสลายยาก อาจใช้เวลานานหลายสิบปี
• หากสิ่งมีชีวิตในทะเลกินไมโครพลาสติกเข้าไป สารเคมีต่างๆ ก็จะค่อยๆ สะสมในร่างกาย สัตว์ใหญ่กินสัตว์เล็ก ขยายวงเข้าไปในห่วงโซ่อาหาร ส่งผลต่อการอยู่รอด การสืบพันธุ์หรือสูญพันธุ์ กระเทือนไปทั้งระบบนิเวศ
• สำหรับสัตว์ที่กินเม็ดไมโครพลาสติกเข้าไป เคยมีรายงานเกี่ยวกับผลกระทบว่า 1) ไมโครพลาสติกเข้าไปทำลายเนื้อเยื่อหลอดเลือด ส่งผลกระทบต่อระบบหัวใจ 2) สารที่เป็นองค์ประกอบและพบการปนเปื้อนอยู่ในไมโครพลาสติกมักเป็นสารพวกโพลีไซคลิกอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน (PAHs) โพลีคลอริเนตไบฟีนิล (PCBs) ดีดีที (DDT) เป็นสารพิษที่ก่อให้เกิดมะเร็งได้
• เมื่อสัตว์ทะเลกลายเป็นอาหารของสัตว์ปีก สัตว์บก มนุษย์ สารเคมีหรือสารปนเปื้อนทั้งหลายก็เข้ามาสะสมในร่างกายของผู้บริโภคต่อ ซึ่งสามารถก่อโรคได้อีกมากมาย ส่งผลร้ายต่อระบบนิเวศทั้งหมด ไม่ใช่แค่ระบบนิเวศทางทะเลเท่านั้น 

เปรียบเทียบให้เข้าใจง่ายขึ้น ไมโครพลาสติก ก็คล้ายวายร้ายที่แฝงตัวอยู่ในขวดน้ำดื่ม หลอด ภาชนะพลาสติกต่างๆ ที่อยู่รอบตัวเรา และผ่านร้อนผ่านหนาวมา เมื่อมนุษย์ทิ้งขยะหรือธรรมชาติพัดพาพลาสติกออกไป สารเคมีในตัววายร้ายก็จะแพร่กระจายและสะสมไปเรื่อยๆ เรื่อยๆ ก่อเกิดเป็นหายนะระลอกใหม่

Source : Unsplash

แนวทางที่ต้องตอกย้ำ เพื่อช่วยให้ระบบนิเวศทางทะเลดีขึ้น

• ลดการใช้พลาสติก (Reduce)
• ใช้พลาสติกซ้ำ (Reuse)
• รีไซเคิล (Recycle)
• ทิ้งขยะอย่างถูกต้องเหมาะสม (Dispose of waste properly)
• มีส่วนร่วมในการทำความสะอาดและร่วมดูแลพื้นที่ของตัวเอง  (Focus) 
• ตระหนักอยู่เสมอว่า ผืนดิน - ผืนน้ำนั้นเชื่อมกันอยู่ ดังนั้น ไม่ว่าจะทิ้งขยะใดๆ ก็สามารถพัดพา กระจัดกระจายไปไกลกว่าที่เราจะคาดคิดได้ ดังเรื่องเคยเกิดขึ้นคือ พบหมีโพลาร์คาบถุงพลาสติกเดินไปมาอยู่ที่ขั้วโลกเหนือ

ที่มา : marinedebris.noaa.gov, otop.dss.go.th