VAT คืออะไร สำคัญกับ 'รายได้' ของรัฐบาลแค่ไหน และแต่ละชาติเก็บอยู่เท่าไร?

การออกมาโยนหินถามทางว่าจะ 'ปรับโครงสร้างภาษี' ของนายพิชัย ชุณหวชิร รองนายกรัฐมนตรีและ รมว.คลัง เมื่อวันที่ 4 ธ.ค. 2567 ที่น่าจะกระทบกับผุ้คนที่สุดคือภาษีมูลค่าเพิ่ม หรือ VAT ที่ปัจจุบันเก็บกันอยู่ในอัตรา 7%

นายพิชัยอ้างว่า ทั่วโลกมีการจัดเก็บ VAT หรือภาษีในลักษณะเดียวกัน เฉลี่ยสูงถึง 15 - 25% ส่วนของไทยยังไม่ชัดเจนว่าจะขึ้นเป็นอัตราเท่าไร ยังอยู่ระหว่างการศึกษา

“ยังอยู่ระหว่างศึกษา แค่ศึกษา แค่ศึกษา” เจ้าตัวย้ำในการให้สัมภาษณ์หลังจากนั้น

บางฝ่ายมองว่า การขึ้น VAT อาจเป็นเรื่องจำเป็น เพราะเป็นแหล่งรายได้สำคัญของรัฐบาล และนี่คือข้อมูลที่ SPRiNG รวบรวมมาว่า ภาษีประเภทนี้สำคัญอย่างไร เป็นสัดส่วนเท่าไรของรายได้รัฐบาล และต่างชาติเก็บกันอยู่ในอัตราเท่าไรบ้าง

VAT คืออะไร ใครต้องจ่ายบ้าง

VAT คือ ‘ภาษีมูลค่าเพิ่ม’ ซึ่งไทยนำมาใช้แทนภาษีการค้าตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 ซึ่งความจริงแล้ว ประมวลกฎหมายรัษฎากรกำหนดอัตราไว้ที่ 10% แต่ในช่วงที่ผ่านมา รัฐบาลจำเป็นต้องออกพระราชกฤษฎีกา (พรฎ.) มาลดอัตราภาษีมูลค่าเพิ่มให้เหลือเพียง 7% อยู่ตลอด อ้างเหตุผลเรื่องภาวะเศรษฐกิจและลดภาระค่าใช้จ่ายของประชาชน

ผู้ที่ต้องเสีย VAT จะหมายรวมถึงบุคคลธรรมหรือนิติบุคคลที่มีรายได้จากการประกอบธุรกิจเกินกว่า 1.8 ล้านบาท/ปี โดยจะต้องไปจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มกับสรรพากร แต่ตามปกติแล้ว ผู้ที่ต้องเสีย VAT ก็มักจะผลักภาระมาให้กับผู้บริโภค เห็นได้จากใบเสร็จค่าสินค้าหรือบริการ ที่มจะระบุตัวเลข VAT ที่จัดเก็บไว้ด้วย

VAT สำคัญแค่ไหนต่อ 'รายได้' ของรัฐบาล

ข้อมูลจากเอกสารประกอบการพิจารณาร่าง พ.ร.บ.งบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณของปี พ.ศ. 2567 รัฐบาลไทยมีรายได้จากภาษีคิดเป็นสัดส่วน 88% ของรายได้ทั้งหมด (แบ่งเป็นภาษีทางตรง 37% และภาษีทางอ้อม 51%) ซึ่งเก็บได้กว่า 3,056,989 ล้านบาท

สำหรับ VAT ถือเป็น ‘ภาษีทางอ้อม’ ในปีดังกล่าวจัดเก็บได้กว่า 915,700 ล้านบาท คิดเป็น 30% ของรายได้รัฐบาลทั้งหมด ทั้งที่มาจากภาษีและรายได้อื่น

การขั้น VAT ในอัตรา 1% ว่ากันว่า จะช่วยให้รัฐบาลมีรายได้เพิ่มขึ้นประมาณ 70,000 - 80,000 ล้านบาท

ที่ผ่านมา เคยมีหลายรัฐบาลโยนหินถามทางเรื่องการขึ้น VAT แต่ก็ต้องถอยทุกครั้ง เนื่องจากมีผลกระทบต่อคนจำนวนมาก และอาจกระทบต่อคะแนนเสียงจากประชาชน

ประเทศต่างๆ เก็บ VAT ที่อัตราเท่าไร

สำหรับอัตราภาษีมูลค่าเพิ่ม ที่มีทั้งเรียกว่า VAT หรือ GST (Goods and Services Tax) จะแตกต่างไปตามแต่ละประเทศ

ในอาเซียน

• กัมพูชา 10%
• บรูไน ไม่จัดเก็บ
• พม่า 5%
• ฟิลิปปินส์ 12%
• มาเลเซีย แยกเก็บเป็นภาษีขาย 10% และภาษีบริการ 8%
• ลาว 10%
• เวียดนาม 10%
• สิงคโปร์ 9%
• อินโดนีเซีย 11% และจะขึ้นเป็น 12% ในปีหน้า

ประเทศสำคัญอื่นๆ

• เกาหลีใต้ 10%
• จีน แยกเก็บตามประเภทสินค้า มีทั้ง 6, 9 และ 13%
• ญี่ปุ่น 10%
• เยอรมนี 19%
• สหราชอาณาจักร 20%
• สหรัฐอเมริกา แตกต่างไปตามแต่ละรัฐ
• ออสเตรเลีย 10%

น่าสนใจว่า รัฐบาลชุดปัจจุบัน จะขึ้น VAT จริงหรือไม่ และเป็นอัตราเท่าใด