คาซัคสถานไม่ทน ก่อการประท้วงรุนแรง รัฐบาลร้องขอรัสเซียช่วยระงับเหตุจลาจล

การประท้วงที่รุนแรงในคาซัคสถานในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมาทำให้รัฐบาลลาออกและการประกาศภาวะฉุกเฉินในขณะที่กองกำลังจากพันธมิตรทางทหารที่นำโดยรัสเซียมุ่งหน้าไปยังประเทศในเอเชียกลางเพื่อช่วยปราบเหตุการณ์ความไม่สงบ

มันเป็นความท้าทายที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในเผด็จการของประธานาธิบดีฆาเซิม-โฌมาร์ต โตกาเยฟ (Kassym-Jomart Tokayev) ผู้นำคาซัคสถาน ด้วยความโกรธเคืองของสาธารณชนต่อราคาน้ำมันที่พุ่งสูงขึ้น นำไปสู่ความไม่พอใจรัฐบาลในวงกว้างเกี่ยวกับการทุจริต มาตรฐานการครองชีพ ความยากจน และการว่างงานในประเทศที่ร่ำรวยน้ำมัน อดีตประเทศโซเวียตตาม ให้กับองค์กรสิทธิมนุษยชน

เมื่อวันที่ 5 ม.ค. มีรายงานว่าผู้ประท้วงบุกโจมตีสนามบินในเมืองอัลมาตี ซึ่งเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ เข้าไปในอาคารราชการ และจุดไฟเผาสำนักงานบริหารหลักของเมือง นอกจากนี้ยังมีรายงานการปะทะที่ร้ายแรงกับตำรวจและทหาร อินเทอร์เน็ตดับทั่วประเทศ และอาคารได้รับความเสียหายในสามเมืองใหญ่

สื่อท้องถิ่นรายงานว่า เจ้าหน้าที่ตำรวจและเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยแห่งชาติเสียชีวิต 8 นาย และได้รับบาดเจ็บมากกว่า 300 นาย ยังไม่ชัดเจนว่าพลเรือนเสียชีวิตหรือได้รับบาดเจ็บมากน้อยเพียงใด กระทรวงมหาดไทยของคาซัคสถาน ระบุว่า มีผู้ถูกจับกุมมากกว่า 200 คน

เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง :

• มาตรการควบคุมโควิด-19 เป็นเหตุ สร้างกระแสไม่พอใจให้ชาวจีน
• ชายแดนยูเครน-รัสเซีย สถานการณ์ตึงเครียดสูง ชนวนสงครามครั้งใหม่ ?
• "เสาแห่งความอัปยศ" ถูกรื้อ อนุสรณ์จัตุรัสเทียนอันเหมินสุดท้ายบนฮ่องกง

อะไรนำไปสู่การประท้วง ?

การประท้วงได้ถูกจุดขึ้นในภูมิภาคมังกี้สเตา (Mangystau) ทางตะวันตกของคาซัคสถานซึ่งอุดมไปด้วยน้ำมัน เมื่อรัฐบาลยกเลิกการควบคุมราคาก๊าซปิโตรเลียมเหลว (LPG) เมื่อต้นปี ทำให้ชาวคาซัคสถานจำนวนมากได้หันไปใช้น้ำมันเนื่องจากมีต้นทุนที่ถูกกว่า

ผู้ผลิตน้ำมันคาซัคสถาน ซึ่งเป็นประเทศที่ใหญ่เป็นอันดับเก้าของโลกโดยมวลพื้นที่ ได้ดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศหลายพันล้านคน และรักษาเศรษฐกิจที่เข้มแข็งตั้งแต่ได้รับเอกราชเมื่อ 30 ปีที่แล้ว

แต่เงินอุดหนุน LPG ได้สร้างสถานการณ์ที่คาซัคสถานประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำมันเป็นประจำ การยกเลิกการจำกัดราคาเป็นวิธีการของรัฐบาลในการบรรเทาการขาดดุลเหล่านั้นและรับประกันว่าสินค้าจะเข้าสู่ตลาดภายในประเทศ อย่างไรก็ตาม แผนดังกล่าวเป็นผลร้ายและราคา LPG เพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัวหลังจากการเลิกอุ้มทำให้การประท้วงแพร่กระจายไปอย่างรวดเร็วทั่วประเทศ

นอกจากนี้ยังมีประเด็นที่ขับเคลื่อนการประท้วงมาอย่างยาวนาน เช่น ความโกรธเคืองต่อการคอร์รัปชั่นในรัฐบาลคาซัคสถาน ความไม่เท่าเทียมกันของรายได้ และความยากลำบากทางเศรษฐกิจ ซึ่งทั้งหมดนี้ทวีความรุนแรงขึ้นในช่วงการระบาดของโควิด-19 ตามรายงานของ Human Rights Watch

ในขณะที่ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศทำให้ชนชั้นสูงกลุ่มเล็กๆ ร่ำรวยมหาศาล แต่ชาวคาซัคธรรมดาจำนวนมากกลับรู้สึกว่าถูกทอดทิ้ง

แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล กล่าวว่า การประท้วงเป็น "ผลโดยตรงของการปราบปรามสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานของทางการ"

"มารี สตรัทเธอร์ส" (Marie Struthers) ผู้อำนวยการของแอมเนสตี้ประจำยุโรปตะวันออกและเอเชียกลาง ระบุในถ้อยแถลงว่า "เป็นเวลาหลายปีแล้วที่รัฐบาลข่มเหงผู้เห็นต่างอย่างสันติ ปล่อยให้ชาวคาซัคสถานตกอยู่ในความปั่นป่วนและสิ้นหวัง"

รัฐบาลมีปฏิกิริยาอย่างไร ?

สื่อท้องถิ่นรายงาน ทางการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินทั่วประเทศ โดยมีการจำกัดเคอร์ฟิวและการเคลื่อนไหวจนถึงวันที่ 19 ม.ค. มีการรายงานการตัดอินเทอร์เน็ตทั่วประเทศ และประธานาธิบดีโตกาเยฟ กล่าวว่ากำลังส่งกำลังพลของกองทัพ

ในความพยายามที่จะระงับความไม่สงบ ประธานาธิบดีโตกาเยฟได้สั่งให้รัฐบาลลดราคา LPG เป็น 50 เทงเจ (3.84 บาท) ต่อลิตร "เพื่อให้มั่นใจถึงเสถียรภาพในประเทศ"

เขากล่าวว่ามาตรการต่างๆ ที่มุ่งเป้าไปที่ "การรักษาเสถียรภาพของสถานการณ์ทางเศรษฐกิจและสังคม" ได้ถูกนำมาใช้เช่นกัน ซึ่งรวมถึงกฎระเบียบของรัฐบาลเรื่องราคาน้ำมันเป็นระยะเวลา 180 วัน การเลื่อนการชำระหนี้เกี่ยวกับการเพิ่มอัตราค่าสาธารณูปโภคสำหรับประชากรในช่วงเวลาเดียวกัน และการพิจารณาเงินอุดหนุนค่าเช่าสำหรับ "กลุ่มเปราะบางของประชากร"

นายกรัฐมนตรีอัสการ์ มามิน (Askar Mamin) และรัฐบาลคาซัคสถานลาออก และประธานาธิบดีโตกาเยฟ เข้าควบคุมคณะมนตรีความมั่นคงของประเทศ แทนที่อดีตประธานาธิบดีนูร์สุลต่าน นาซาร์บาเยฟ (Nursultan Nazarbayev)

อย่างไรก็ตาม สัมปทานเหล่านั้นไม่สามารถหยุดการประท้วงได้

ประธานาธิบดีโตกาเยฟ สาบานว่าจะทำหน้าที่ "ให้ดีที่สุด" เพื่อหยุดความไม่สงบ เขาเรียกผู้ที่ถูกกล่าวหาว่าบุกสนามบินว่า "ผู้ก่อการร้าย" และกล่าวหาว่าผู้ประท้วงบ่อนทำลาย "ระบบของรัฐ" โดยอ้างว่า "หลายคนได้รับการฝึกทหารในต่างประเทศแล้ว"

พันธมิตรทางทหารที่นำโดยรัสเซียของอดีตรัฐโซเวียตได้ตอบรับคำร้องของเขาเพื่อขอความช่วยเหลือในการยุติการประท้วง องค์การสนธิสัญญาความมั่นคงร่วม (Collective Security Treaty Organization: CSTO) ซึ่งรวมถึงรัสเซีย เบลารุส อาร์เมเนีย คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน และทาจิกิสถาน กำลังส่ง "กองกำลังรักษาสันติภาพ" ไปยังคาซัคสถาน "เพื่อรักษาเสถียรภาพและทำให้สถานการณ์ปกติ"

รูปภาพ : Getty Images