สำรวจ “หลุมปริศนา” ใต้วังขุนหลวงนารายณ์

วันนี้ (1 เม.ย.) ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ผู้ใช้เฟซบุ๊กบัญชีรายชื่อ "Dulyapak Preecharush - ดุลยภาค ปรีชารัชช" ได้โพสต์ภาพพร้อมข้อความ ระบุว่า

ปริศนา "หลุมลับ" ใต้วังขุนหลวงนารายณ์

พระที่นั่งดุสิตสวรรย์ธัญญมหาปราสาท ซึ่งสร้างขึ้นสมัยสมเด็จพระนารายณ์เมื่อปี พ.ศ. 2209 ถูกใช้เป็นท้องพระโรงรับราชทูตหรือรับคณะบุคคลสำคัญที่เดินทางมายังละโว้ แต่ด้านหลังท้องพระโรง (ถัดจากสีหบัญชร) คือ พื้นที่ส่วนพระองค์ของขุนหลวงนารายณ์ โดยพบฐานอิฐสี่เหลี่ยมซึ่งข้างในมีหลุมลับหลุมหนึ่งที่เจาะลึกลงไปใต้ดิน

ผมมาเที่ยวพระนารายณ์ราชนิเวศน์ตั้งแต่เด็กๆ และก็เคยได้ฟังคำบอกเล่าจากคนลพบุรีหลายครั้งว่าหลุมดังกล่าวคือเส้นทางลับที่พระนารายณ์ทรงใช้หลบหนีออกจากพระราชวัง โดยทางเดินนี้จะโผล่ทะลุไปยังแม่น้ำลพบุรี ซึ่งอยู่เลยกำแพงวังด้านหลังออกมา แต่เมื่อผมสอบถามเจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ กลับได้ความว่า หลุมลับนี้น่าจะเป็นท่อส่งน้ำมากกว่าเส้นทางลับ

ผมคิดว่าเรื่องนี้มีทั้งประวัติศาสตร์จากคำบอกเล่า และเรื่องแผนผังเทคนิควิทยาโบราณคดี ซึ่งก็ยากที่จะฟันธงวินิจฉัยชี้ขาด แต่ถ้าลองเทียบพระราชจริยวัตรของสมเด็จพระนารายณ์ที่ต้องเสด็จพระราชดำเนินออกจากเขตพระราชฐานชั้นใน (พระที่นั่งสุทธาสวรรค์) มายังเขตพระราชฐานชั้นกลาง (พระที่นั่งดุสิตสวรรค์ฯ) ก็มีความเป็นไปได้สูงที่พระองค์จะเข้ามาที่ตัวอาคารพระที่นั่งดุสิตฯจากด้านหลัง ซึ่งมีบันไดเชื่อมโยงไปยังชั้นบนที่ถูกประดับตกแต่งด้วยเครื่องสูง อาทิ พระแท่นบุษบกหรือชั้นวางพระพุทธรูป โดยพระนารายณ์อาจทรงใช้เวลาเตรียมการส่วนพระองค์ ก่อนเคลื่อนพระองค์เข้าใกล้สีหบัญชรเพื่อรับแขกเมืองตรงท้องพระโรง

ในการนี้ หากฐานสี่เหลี่ยมชั้นล่าง (ที่มีหลุมลับซ่อนอยู่) ถูกเชื่อมต่อกับสิ่งปลูกสร้างชั้นบน เช่น พระแท่นบุษบก ก็น่าคิดต่อว่าหลุมลับดั้งกล่าวถูกขุดขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์อะไร เช่น ใช้แจกจ่ายน้ำผสมกับปรับสภาพไหลเวียนอากาศเพื่อลดความร้อนของตัวอาคาร หรือ อาจทำเป็นน้ำพุขนาดเล็กที่มีประโยชน์ต่อการให้ไอเย็นหรือหนุนนำความรุ่งเรืองแก่ผู้ที่ประทับเหนือองค์บุษบกด้านบน หรืออีกกรณีหนึ่ง คืออาจใช้เป็นเส้นทางลับหนีภัยของสมเด็จพระนารายณ์จริง

แน่นอน การหาข้อสรุปคงต้องมีการสอบสวนประมวลหลักฐานกันอีกมาก อาทิ ถ้ามีทางลับใต้พระที่นั่งดุสิตฯจริง แล้วจะมีทางลับใต้พระที่นั่งสุทธาสวรรค์หรือไม่ (ซึ่งถือเป็นพระตำหนักที่ประทับแท้จริงของพระนารายณ์) และพอจะมีหลักฐานที่บ่งชี้ถึงเรื่องการใช้เส้นทางลับของพระนารายณ์ในช่วงสถานการณ์ฉุกเฉินต่างๆ (เช่น ช่วงรัฐประหารของพระเพทราชา) บ้างหรือไม่ เพราะถึงอย่างไรเสีย ขุนหลวงนารายณ์ก็ทรงสวรรคตอยู่ที่พระที่นั่งสุทธาสวรรค์โดยปราศจากการหลบหนีมายังพระที่นั่งดุสิต แต่ทว่า ทั้งๆที่อาจมีความไม่คลุมเครือบางอย่าง แต่ทำไมถึงเกิดการส่งผ่านเรื่องราวเส้นทางลับนี้เข้ามายังความทรงจำรับรู้ของคนลพบุรีบางกลุ่ม หรือว่าจะเกิดความเปลี่ยนแปลงอะไรในช่วงเวลาที่กั้นกลางระหว่างแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์กับสังคมลพบุรีร่วมสมัยซึ่งอาจมีผลต่อมโนทัศน์ของคนลพบุรีเกี่ยวกับหลุมลับดังกล่าว เช่น การเข้ามาสร้างบทบาทยุทธศาสตร์ของลพบุรีอีกครั้งในสมัยรัชกาลที่สี่หรือรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม

แต่ไม่ว่าจะด้วยอะไรก็ตามแต่ หลุมลับปริศนานี้ คือ ภาพสะท้อนพลังของกรุงละโว้ในฐานะเมืองยุทธศาสตร์แบบ "ลับ ลวง พราง" และในฐานะเมืองล้ำสมัยที่เฟื่องฟูไปด้วยเทคนิควิทยาการอันพิสดาร เช่น การวางท่อประปาจากอ่างซับเหล็กและทะเลชุบศรเข้ามายังตัววังนารายณ์ ฉะนั้น เรื่องหลุมลับใต้พระที่นั่งดุสิตฯ ก็ถือเป็นผลลัพธ์ที่เกิดจากการทับถมของธรรมชาติการเมืองกับการพัฒนาในลพบุรี โดยเฉพาะในสมัยสมเด็จพระนารายณ์นั่นเอง

ดุลยภาค"

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก : "Dulyapak Preecharush - ดุลยภาค ปรีชารัชช"