ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ไกด์วิชาสร้างสุขก่อนสูงวัย ใช้เทคหารายได้หลังเกษียณ

อนาคตของ กทม. อาจไม่ต่างจาก 'เมืองคนชรา' ชวนอ่านมุมมองด้านการเตรียมแผนรองรับผู้สูงอายุของ ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร จากเวทีเสวนาในหัวข้อ “คนไทย” ทำอย่างไร ให้อยู่ดี สุขภาพดี การเงินดี ซึ่งจัดโดยสื่อในเครือเนชั่น

ชัชชาติกล่าวถึงบางเขตใน กทม. เช่น สัมพันธวงศ์, พระนคร, ป้อมปราบศัตรูพ่าย ว่าสัดส่วนประชากรเริ่มน่าเป็นห่วง โดยสิ่งที่น่ากังวลตามมา คือ ผู้สูงวัยเหล่านี้มีแนวโน้มถูกบุตรหลานทิ้งให้อยู่ลำพังเยอะขึ้น เนื่องจากลูกหลานมีแผนย้ายออกนอกเมือง หรือต้องการไปแสวงหาคุณภาพที่ดีในเมืองอื่นๆ กับไปอยู่ต่างประเทศมากขึ้น

สิ่งที่จะเป็นปัญหาตามมา คือ จำนวนผู้สูงวัยเยอะขึ้น แต่สัดส่วนวัยกลางคน หรือ วัยแรงงาน ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่เสียภาษีหลัก ลดน้อยถอยลง และปัญหานี้ไม่ใช่แค่ใน กทม. แต่กำลังเป็นโจทย์ใหญ่ของทุกเมืองทั่วโลก

คำถามสำคัญอยู่ที่ว่า จะทำอย่างไรถึงจะดึงคนเก่ง คนรุ่นใหม่ ให้อยากอยู่ในเมืองหลวงนี้ต่อไป จากทางเลือกที่มีมากขึ้นและคนรุ่นใหม่มีแผนไปอยู่ต่างประเทศเป็นจำนวนมาก ซึ่งคนเหล่านี้เก่ง เป็นคนที่จะขับเคลื่อนสังคม เป็นฐานภาษีที่สำคัญสำหรับการนำมาใช้ดูแลผู้สูงอายุ 

ปัจจุบัน กทม. กลายเป็นสังคมของ 'ผู้สูงอายุ' อย่างเต็มรูปแบบแล้ว หลังจากสัดส่วนผู้สูงวัยเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องมาอยู่ที่ 1.2 ล้านคน หรือมากกว่า 20% ของประชากรทั้งหมด 50 เขตพื้นที่ (5.5 ล้านคน)

แล้วจะทำอย่างไรให้สูงวัยแต่ยังมีสุขภาพดี การเงินดี ผู้ว่าฯ กทม.ให้ยึดที่คำว่า Wilpower ไม่ว่าจะเป็นการออกกำลังกาย ทำให้ร่างกายแข็งแรงเพื่อตัวเองและเพื่อลดอัตราการติดเตียง การออมเพื่อเตรียมเงินไว้ใช้หลังเกษียณ 

"Key Factor ที่จะเปลี่ยนสุขภาพได้คือ นิสัย ซึ่งต้องมี Willpower คือ พลังใจ มากพอที่จะทำให้เรารอผลรางวัลในระยะยาวได้ เช่น ออกไปวิ่ง เพื่อสุขภาพที่ดี อดออม เพื่อมีเงินใช้ในวัยเกษียณ"

....................................................................................

อ่านเพิ่มเติม

• นวัตกรรมทางการแพทย์ก้าวหน้า รักษาถูกเวลา ดูแลถูกวิธี ชีวิตดีดังเดิม
• Smart Home ที่แคร์มากกว่าอุปกรณ์ เป็นมิตรและถูกจริตผู้สูงอายุ
• 7 แอปพลิเคชั่นสำหรับสูงวัย พัฒนาสมอง ฝึกไหวพริบ เทคโนโลยีที่ช่วยวัยเกษียณ

....................................................................................

ผู้ว่าฯ กทม. ยังเปรียบเทียบระบบสาธารณสุขใน กทม.เป็นระบบเส้นเลือดว่า โรงพยาบาลขนาดใหญ่ราว 11 แห่ง คือ เส้นเลือดใหญ่ โรงพยาบาลขนาดเล็ก ศูนย์สุขภาพชุมชน หน่วยบริการเคลื่อนที่ตามชุมชน คือ เส้นเลือดฝอย ซึ่งส่วนที่ 2 ยังไม่แข็งแรง และเปราะบาง ผู้ต้องการรับบริการจึงไปกระจุกอยู่ที่โรงพยาบาลขนาดใหญ่ซึ่งมีไม่กี่แห่ง และไม่เพียงพอ จึงเกิดภาพคนสูงวัยมารอพบแพทย์ที่ รพ.จุฬาฯ และต้องไปรับคิวตั้งแต่ตี 4 ทั้งๆ ที่ เส้นเลือดฝอยอย่าง รพ.ชุมชน น่าจะมีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยซึ่งเป็นผู้สูงอายุได้ดีและใกล้ชิดกว่า และยังอธิบายเพิ่มว่า

"ระบบสาธารณสุขแบ่ง 3 ชั้น ตติยภูมิ, ทุติยภูมิ และปฐมภูมิ (เส้นเลือดฝอย) ซึ่งสิ่งที่ผู้สูงอายุต้องการ คือ การบริการขั้นปฐมภูมิ จากหน่วยบริการชุมชน แต่การบริการดังกล่าว อยู่ในจุดอ่อนแอ ทำให้ไม่มีใครเชื่อใจ พอเปราะบางก็ไปกระจุกที่ รพ.ใหญ่ๆ ในเครือรัฐและมหาวิทยาลัย" 

อย่างไรก็ดี กทม. มีโรงพยาบาลสำหรับผู้สูงวัยมาแต่เดิม เช่น รพ.บางขุนเทียน ซึ่งมีมูลค่ากว่า 3 พันล้านบาท จากที่ดินบริจาคหลักร้อยไร่ แต่ประสบปัญหาด้านการเดินทาง เนื่องจากอยู่ชานเมือง ทาง กทม.จึงอยู่ระหว่างวางแผนพัฒนาระบบขนส่งในระยะต่อไป 

"นโยบาย กทม. คือ ทำเส้นเลือดฝอยให้แข็งแรง เรามีบทเรียน จากกรณีศูนย์สาธารณสุขคลองเตย ซึ่งมีเจ้าหน้าที่เพียง 48 คน ต้องดูแลคนนับแสนคน เมื่อโควิด-19 มา เส้นเลือดฝอยนี้แตก ด่านหน้าเอาไม่อยู่ ท้ายที่สุดพังทั้งระบบ"

ทั้งนี้ แนวคิดหลักในการขับเคลื่อนสังคมสำหรับผู้สูงวัยจะยังเกิดขึ้นในแง่ต่างๆ ตามนโยบาย 216 แผนปฏิบัติการ 28 กลุ่มแผน เช่น 

• ชมรมผู้สูงอายุ สร้างสุขภาพ ส่งเสริมสุขภาพใจ (Active Aging)
• คลังปัญญาผู้สูงอายุ
• พิจารณาเพิ่มศูนย์สร้างสุขทุกวัย เพิ่มกิจกรรมให้คนกรุงเทพฯ
• ยกระดับศูนย์กีฬา ศูนย์สร้างสุขทุกวัย ศูนย์เยาวชนให้สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน
• เพิ่มเวลา เพิ่มสิ่งอํานวยความสะดวก เพิ่มการเข้าถึงสวนและพื่นที่สาธารณะ
• ส่งเสริมกลไกภาคประชาชนสุขภาพดี ผ่านกองทุนหลักประกันสุขภาพกรุงเทพฯ
• หมอถึงบ้าน ผ่าน Telemedicine
• ท่าเรือเข้าสะดวก ออกสบาย เชื่อมต่อปลอดภัย
• สร้างจุดเชื่อมต่อการเดินทาง (hub) เพื่อการเปลี่ยนถ่ายการเดินทางที่สะดวกสบาย
• เพิ่มรถเมล์สายหลักและรอง ราคาถูก ราคาเดียว
• สร้างลิฟต์รถไฟฟ้าสายสีนํ้าเงิน ฝั่งถนนให้ครบทุกสถานี

"นโยบายเราคือ ทำให้ระบบเส้นเลือดฝอยให้ใหญ่และแข็งแรงขึ้น โรงพยาบาลใน กทม. มี 11 แห่ง ขณะที่มีศูนย์สาธารณะ 69 แห่ง นี่เป็นโจทย์เพื่อให้ กทม. เป็นเมืองน่าอยู่สำหรับทุกคน โดยเฉพาะผู้สูงอายุกว่า 20% ของเมือง"

นอกจากนี้ เมื่อถามถึงการใช้เทคโนโลยี มีเทคอะไรที่น่าทำเพื่อผู้สูงวัยบ้าง ผู้ว่าฯ กทม.ตอบว่า 

"ถ้าเป็นวัยเกษียณที่มีความรู้ เช่น รู้เรื่องตัดเย็บ ทำขนม อาจใช้ แพลตฟอร์มแมชชิงเชื่อม Demand & Supply ทำให้เกิดการจ้างงาน แต่ต้องหาว่าในชุมชนนั้น มีความเชี่ยวชาญอะไร

"บางชุมชนมีคอนโดอยู่รอบๆ ที่ต้องการบริการเหล่านี้ ถ้ามีแพลตฟอร์มที่บอกได้ว่า ชุมชนนี้มีอะไร คอนโดนี้มีความต้องการอะไร แล้วผู้สูงวัยคือผู้ที่อยู่บริเวณนั้น  มีความปลอดภัยเพราะเขามีที่อยู่เป็นหลักเป็นแหล่ง แต่ก็ต้องตรวจสอบและยืนยันด้วย"

หรือจะเป็น แพลตฟอร์มด้านการเคลื่อนที่เคลื่อนตัว (Mobility) เช่น การเรียกรถ, การขอความช่วยเหลือ แต่ก็ต้องเริ่มจากการไปดูชีวิตของผู้สูงวัยก่อนว่าต้องการอะไร โดยอาจจะแยกตามพื้นที่ (Area Base) แยกตามอาชีพ หรืออื่นๆ