AI ช่วยถอดปริศนา “ม้วนคัมภีร์เฮอร์คิวเลเนียม” อายุเกือบ 2,000 ปี

AI ไขปริศนา “ม้วนคัมภีร์เฮอร์คิวเลเนียม”  ม้วนคัมภีร์โบราณอายุเกือบ 2,000 ปี ที่เหลือรอดมาจากเหตุการณ์ภูเขาไฟระเบิดของเมืองปอมเปอี โดยนักวิจัยใช้ AI เพื่อช่วยแกะข้อความบางส่วน จากม้วนกระดาษที่ไหม้เกรียมได้แล้ว

ม้วนกระดาษที่โดนเผาไหม้ จนดูแล้วกลายเป็นเหมือนแท่งหินที่เราเห็นอยู่นี้ คือม้วนคัมภีร์โบราณ “เฮอร์คิวเลเนียม” (Herculaneum scroll) อายุราว 2,000 ปี ที่เหลือรอดมาจากการระเบิดของภูเขาไฟเวซูเวียส เมื่อปี ค.ศ.79 ที่สร้างความเสียหายครั้งใหญ่ให้เมืองปอมเปอี ซึ่งอยู่ในอิตาลีในปัจจุบัน 

ปัจจุบันได้มีทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด (University of Oxford) ในประเทศอังกฤษ ที่พยายามถอดรหัสข้อความที่อยู่ในม้วนคัมภีร์นี้ ด้วยการใช้ AI เพื่อแกะเรื่องราวที่เกิดขึ้นยุคโบราณ จากซากของคัมภีร์กระดาษกว่าหลายร้อยม้วน ที่ถูกค้นพบในช่วงทศวรรษที่ 1750 
 

AI กับการถอดรหัส ม้วนคัมภีร์เฮอร์คิวเลเนียม 

เทคโนโลยี AI  มีบทบาทสำคัญในการถอดรหัส “ม้วนคัมภีร์เฮอร์คิวเลเนียม” โบราณที่ได้รับความเสียหายจากการระเบิดของภูเขาไฟเวซูเวียส โดยมีกระบวนการและเทคนิคสำคัญดังนี้:

การแกะกระดาษเสมือนจริง (Virtual Unwrapping) : ทีมวิจัยใช้เทคนิคนี้ร่วมกับ การสแกนกระดาษปาปิรุสที่บิดและม้วนงอด้วยคอมพิวเตอร์เอ็กซเรย์ เทคโนโลยีนี้ช่วยให้นักวิจัยสามารถ**ทำให้ม้วนกระดาษเรียบเสมือนจริง ได้โดยไม่ต้องสัมผัสหรือคลี่ม้วนกระดาษจริงที่เปราะบาง

การตรวจจับหมึกด้วยปัญญาประดิษฐ์ขั้นสูง : หลังจากได้ภาพจากการสแกนเอ็กซเรย์แล้ว  AI ขั้นสูงจะถูกนำมาใช้เพื่อตรวจจับร่องรอยของหมึก บนหน้ากระดาษที่ถูกทำให้เรียบเสมือนจริง เนื่องจากข้อความบนม้วนคัมภีร์แทบจะอ่านไม่ออกด้วยสายตามนุษย์ AI จึงมีบทบาทสำคัญในการค้นหาร่องรอยที่เล็กน้อยเหล่านี้
 

การปะติดปะต่อภาพและการเพิ่มความชัดเจนของข้อความ :  เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ถูกนำมาใช้เพื่อ ช่วยปะติดปะต่อภาพ ที่ได้จากการสแกน ซึ่งอาจมีความเสียหายหรือขาดหายไปบางส่วน นอกจากนี้ AI ยังช่วยในการ เพิ่มความชัดเจนของข้อความ ที่ตรวจจับได้ ทำให้สามารถเห็นตัวอักษรได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

การสร้างภาพ 3 มิติของม้วนคัมภีร์ : การใช้ AI ร่วมกับการสแกนยังนำไปสู่การ สร้างภาพ 3 มิติของม้วนคัมภีร์ ซึ่งช่วยให้ผู้เชี่ยวชาญสามารถศึกษาและ “คลี่” ม้วนคัมภีร์ออกมาอ่านได้เหมือนจริงโดยไม่ต้องเสี่ยงทำลายเอกสารโบราณ

ความพยายามในการถอดรหัสนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “เวซูเวียสชาเลนจ์” ซึ่งเป็นการแข่งขันที่เสนอรางวัลให้แก่ผู้ที่สามารถถอดข้อความบนม้วนคัมภีร์ได้โดยใช้คอมพิวเตอร์ จนกระทั่งล่าสุด ทีมวิจัยสามารถถอดข้อความที่เกือบสมบูรณ์หลายข้อความจากม้วนคัมภีร์ได้แล้ว โดยใช้เทคนิค “การแกะกระดาษเสมือนจริง” และ AI ในการตรวจจับหมึก ซึ่งนำไปสู่การค้นพบคำแรกเมื่อเดือนตุลาคม 2023 และการถอดรหัสข้อความได้ถึง 5% จากม้วนแรก ข้อความที่ถอดรหัสได้เผยให้เห็นงานเขียนของ “ฟิโลเดมัส” นักปรัชญาที่ทำงานในห้องสมุดของบ้านที่พบม้วนคัมภีร์ โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับปรัชญา เช่น ความสุข

ความพยายามในการถอดรหัส 

ปัจจุบันได้มีทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด (University of Oxford) ในประเทศอังกฤษ พยายามถอดรหัสข้อความที่อยู่ในม้วนคัมภีร์นี้ ด้วยการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ เพื่อแกะเรื่องราวที่เกิดขึ้นยุคโบราณ จากซากของคัมภีร์กระดาษกว่าหลายร้อยม้วน ที่ถูกค้นพบในช่วงทศวรรษที่ 1750 

นักวิจัยเชื่อกันว่าม้วนกระดาษเหล่านี้ เดิมทีมีความยาวหลายเมตร แต่ถูกเผาจนกรอบและเปราะ ทำให้การคลี่ดูข้อความข้างในเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก แต่ด้วยเทคโนโลยีการสแกนภาพด้วยรังสีเอ็กซ์ ทำให้นักประวัติศาสตร์ สามารถอ่านข้อความข้างในได้เป็นครั้งแรก โดยหนึ่งในคำที่นักวิจัยพบเป็นภาษากรีกโบราณ ที่ดูคล้ายกับคำว่า เดียโทรปี (διατροπή ,อังกฤษ diatrope) ซึ่งแปลว่า ความรังเกียจ จากนั้นนักวิจัยจึงได้ค้นหาคำศัพท์จากพจนานุกรมกรีกโบราณของอ็อกซ์ฟอร์ด (Oxford Dictionary of Ancient Greek) พบว่าเป็นคำที่มีการใช้โดยนักปรัชญาในยุคเดียวกัน ทำให้ทีมวิจัยมีแนวทางในการศึกษาต่อมากขึ้น