AI สำรวจ มาร์สเควกแผ่นดินไหวบนดาวอังคาร สั่นสะเทือนลึก แผ่ไปไกลกว่าที่คาด

14 Feb 2025

ทีมนักวิจัยใช้เทคโนโลยี AI ในการตรวจสอบ“มาร์สเควก” หรือแผ่นดินไหวบนดาวอังคารที่เกิดจากการพุ่งชนของอุกกาบาตต่าง ๆ และค้นพบว่าแรงสั่นสะเทือนเกิดขึ้นได้ลึกและเดินทางไปได้ไกลกว่าที่เคยคาดการณ์เอาไว้ก่อนหน้านี้

SHORT CUT

นักวิจัยใช้ AI วิเคราะห์ “มาร์สเควก” หรือ แผ่นดินไหวบนดาวอังคาร พบว่าคลื่นไหวสะเทือนจากการชนของอุกกาบาตเดินทางได้ลึกและไกลกว่าที่เคยคิดไว้ ซึ่งช่วยให้เข้าใจโครงสร้างภายในของดาวอังคารมากขึ้น
ข้อมูลจากยาน InSight Lander และภาพถ่ายจาก MRO ชี้ว่าการชนของอุกกาบาตเกิดขึ้นบ่อยกว่าที่คาดถึง 2 เท่า และคลื่นไหวสะเทือนสามารถลงไปถึงชั้นเนื้อดาว
นักวิจัยเตรียมใช้ AI ศึกษาโครงสร้างภายในของดาวอังคารเพิ่มเติม เพื่อทำความเข้าใจวิวัฒนาการของดาวอังคารและดาวเคราะห์หินอื่น ๆ

ทีมนักวิจัยใช้เทคโนโลยี AI ในการตรวจสอบ“มาร์สเควก” หรือแผ่นดินไหวบนดาวอังคารที่เกิดจากการพุ่งชนของอุกกาบาตต่าง ๆ และค้นพบว่าแรงสั่นสะเทือนเกิดขึ้นได้ลึกและเดินทางไปได้ไกลกว่าที่เคยคาดการณ์เอาไว้ก่อนหน้านี้

นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยอิมพีเรียล คอลเลจ ลอนดอนของอังกฤษและมหาวิทยาลัยเบิร์นในสวิตเซอร์แลนด์ ใช้เทคโนโลยี AI ในการตรวจสอบและค้นพบว่า “มาร์สเควก” (Marsquakes) หรือ “แผ่นดินไหวบนดาวอังคาร” จำนวนมาก อันเป็นผลมาจากคลื่นไหวสะเทือน ซึ่งเกิดจากการชนของอุกกาบาตต่าง ๆ นั้นสามารถเดินทางได้ไกลและอยู่ในระดับลึกกว่าที่เคยคาดการณ์เอาไว้ก่อนหน้านี้

การค้นพบนี้ที่ตีพิมพ์ลงในวารสาร Geophysical Research Letters อาจช่วยไขปริศนาเกี่ยวกับโครงสร้างภายในของดาวอังคาร ตลอดจน วิธีการก่อตัวและวิวัฒนาการของดาวเคราะห์สีแดงดวงนี้และดาวเคราะห์หินดวงอื่น ๆ ได้

ดร.คอนสแตนตินอส ชาลาลัมบุส (Dr Constantinos Charalambous) นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยอิมพีเรียล คอลเลจ ลอนดอน อธิบายว่า “มาร์สเควก” (Marsquakes) นั้น หมายถึง กิจกรรมแผ่นดินไหวใด ๆ ที่สร้างแรงสั่นสะเทือนให้เกิดขึ้นบนพื้นผิวดาวอังคาร ไม่ว่าจะเป็นจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของแผ่นเปลือกดาว การพุ่งชนของอุกกาบาตหรือความเค้นที่เกิดจากความร้อนบนพื้นผิว

ดร.ชาลาลัมบุส เสริมว่า คลื่นไหวสะเทือนสามารถเดินทางไปได้อย่างรวดเร็วและไปได้ไกลถึงยาน InSight Lander ยานสำรวจทางธรณีวิทยาบนพื้นผิวของดาวอังคาร ซึ่งมีอุปกรณ์ตรวจจับแผ่นดินไหว หลังยานลำนี้ลงจอดและปฏิบัติภารกิจบนพื้นผิวของดาวเคราะห์ดวงนี้มานับตั้งแต่ปี 2018 ที่ผ่านมา รวมถึง แผ่ไปยัังพื้นที่ที่ไกลกว่า

นักวิจัยรายนี้ยังระบุด้วยว่า คลื่นไหวสะเทือนจาก “มาร์สเควก” ที่แผ่กระจายผ่านชั้นต่าง ๆ ภายในดาวอังคารยังสามารถลงไปถึงชั้นแมนเทิล (Mantle) หรือชั้นเนื้อดาวของดาวอังคารได้อีกด้วย

AI สำรวจ มาร์สเควกแผ่นดินไหวบนดาวอังคาร สั่นสะเทือนลึก แผ่ไปไกลกว่าที่คาด Credit ภาพ AFP

ทีมนักวิจัยใช้ เทคโนโลยี AI ในการตรวจสอบการชนของอุกกาบาตทั้งหมดใกล้กับ ยาน InSight Lander ขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติของสหรัฐฯ หรือ นาซา (NASA) ระหว่างเดือนธันวาคม ปี 2018 ถึงเดือนธันวาคม ปี 2022 พร้อมใช้ AI สแกนภาพถ่ายนับหมื่นภาพที่ถ่ายจากยานมาร์ส รีคอนเนสเซนซ์ ออร์บิเตอร์ (Mars Reconnaissance Orbiter: MRO) ยานโคจรสำรวจพื้นผิวดาวอังคารของนาซา เพื่อระบุร่องรอยของการชนใหม่ ๆ ที่เกิดจากอุกกาบาต ก่อนนำข้อมูลที่ได้ไปอ้างอิงเข้ากับข้อมูลคลื่นไหวสะเทือนที่รวบรวมโดยยานสำรวจ InSight Lander

“ทอม ไพค์” (Tom Pike) ศาสตราจารย์ด้านวิศวกรรมไมโครอิเล็กทรอนิกส์จากมหาวิทยาลัยอิมพีเรียล ลอนดอน คอลเลจและเป็นหนึ่งในผู้สร้างเครื่องตรวจวัดแผ่นดินไหวบนดาวอังคาร เปิดเผยว่า ทีมนักวิจัยมีข้อมูลจำนวนมหาศาลเกินกว่าที่มนุษย์จะสามารถสรุปได้ นี่คือจุดที่เทคโนโลยี AI และแมชชีน เลิร์นนิง เข้ามาช่วยมนุษย์ในการทำความเข้าใจข้อมูลเหล่านั้น

ข้อมูลเปิดเผยว่าการชนของอุกกาบาตบนดาวอังคารเกิดขึ้นบ่อยกว่าที่เคยประมาณการไว้ถึง 2 เท่า เนื่องจากก่อนหน้านี้นักวิจัยเชื่อว่าพลังงานจากคลื่นไหวสะเทือนที่ยาน InSight Lander ตรวจพบ จำกัดอยู่ที่แผ่นเปลือกของดาวอังคารเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลใหม่บ่งชี้ว่า คลื่นไหวสะเทือนที่เกิดจากการพุ่งชนของอุกกาบาต สามารถเดินทางลงไปได้ลึกถึงชั้นเนื้อดาวของดาวอังคาร และแผ่ออกไปยังบริเวณที่ห่างไกลออกไปของดาวเคราะห์ดวงดังกล่าว

สำหรับขั้นตอนต่อไปสำหรับนักวิจัยทีมนี้ คือ การประเมินแบบจำลององค์ประกอบภายในและโครงสร้างภายในของดาวอังคารอีกครั้ง เพื่อหาคำอธิบายว่าคลื่นไหวสะเทือนสามารถลงไปถึงความลึกในระดับดังกล่าวได้อย่างไร พร้อมแสดงความเชื่อมั่นว่าด้วยพลังการประมวลผลที่รวดเร็วของเทคโนโลยี AI และความสามารถในการระบุการชนที่แม่นยำจะมีบทบาทสำคัญในการวิจัยระยะใหม่นี้

ดร.ชาลาลัมบุส ทิ้งท้ายว่า โครงสร้างภายในของดาวอังคารเปรียบเสมือนกับแคปซูลเวลา และการที่คลื่นไหวสะเทือนเคลื่อนผ่านแคปซูลเวลานั้น สามารถช่วยให้นักวิจัยเข้าใจต้นกำเนิด การก่อตัว วิวัฒนาการและสถานภาพปัจจุบันของดาวเคราะห์ดวงนี้ รวมถึง การก่อตัวและวิวัฒนาการของดาวเคราะห์หินดวงอื่น ๆ ได้อีกด้วย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง